Wyrok SN z dnia 26 stycznia 2023 r., sygn. II CSKP 321/22

Powołanie się na art. 382 k.p.c. może stanowić usprawiedliwioną podstawę skargi kasacyjnej, jeżeli sąd drugiej instancji bezpodstawnie pominął część zebranego w sprawie materiału, orzekając wyłącznie na podstawie materiału zgromadzonego przed sądem pierwszej instancji albo oparł swe merytoryczne orzeczenie na własnym materiale, z pominięciem wyników postępowania dowodowego przeprowadzonego przez sąd pierwszej instancji, a uchybienie to mogło mieć wpływ na wynik sprawy.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Beata Janiszewska (przewodniczący) ‎

SSN Maciej Kowalski (sprawozdawca) ‎

SSN Marcin Łochowski

w sprawie z powództwa M. N. ‎przeciwko D. W. ‎o ustalenie nieważności umowy ewentualnie o zapłatę, ‎po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym 26 stycznia 2023 r. ‎w Izbie Cywilnej w Warszawie, ‎skargi kasacyjnej powódki ‎od wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu ‎z 3 września 2019 r., sygn. akt I ACa 995/18,

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu w Poznaniu do ponownego rozpoznania ‎i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wyrokiem z 16 lutego 2018 r Sąd Okręgowy w Koninie ustalił, że warunkowa umowa sprzedaży i przedwstępna umowa sprzedaży z 20 stycznia 2015 r. oraz umowa przenosząca własność nieruchomości i umowa sprzedaży z 14 kwietnia 2015 r., zawarte między powódką M. N. i pozwanym D. W. są nieważne w części, wktórej przedmiotem była sprzedaż zabudowanej działki gruntu o powierzchni 2,91 ha, oznaczonej nr ewidencyjnym [...], położonej w miejscowości L.. W pozostałym zakresie powództwo oddalił.

Sąd Okręgowy ustalił, że w 2013 r. powódka zawarła z P. spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w P., umowę pożyczki zabezpieczoną przeniesieniem prawa własności gospodarstwa rolnego, na terenie którego zamieszkiwała wraz z rodziną. Wobec problemów ze spłatą pożyczki, B. W., zatrudniona w spółce P., przekonywała powódkę, że w jej sytuacji najlepszym rozwiązaniem będzie kolejna pożyczka z przewłaszczeniem nieruchomości na zabezpieczenie, celem spłaty wszelkich zobowiązań. B. W. zwróciła się z ofertą zawarcia umowy pożyczki z zabezpieczeniem na nieruchomości (bez działki zabudowanej domem) do R. W., odpłatnie „kojarzącego” ze sobą strony, chcące zawrzeć tego typu transakcje. Ten skontaktował się z pozwanym D. W., który wyraził gotowość kupna całego gospodarstwa wraz z działką siedliskową.

W dniu 20 stycznia 2015 r. u notariusza zostały sporządzone trzy umowy. Pierwsza dotyczyła zwrotnego przeniesienia własności nieruchomości przez spółkę P. na powódkę, a dwie następne, warunkowej i przedwstępnej umowy sprzedaży nieruchomości przez powódkę na rzecz pozwanego. Powódka była przekonana, że zawierane umowy nie dotyczą działki zabudowanej domem, w którym mieszkała wraz z rodziną. Pozwany zawierając umowy wiedział, że działka zabudowana budynkiem mieszkalnym nie miała być nimi objęta i zdawał sobie sprawę, że powódka nie chce wyzbyć się własności tej części nieruchomości. Uważał jednak, że „dopilnowanie” treści aktu notarialnego zgodnego z wolą powódki nie jest jego sprawą. Z poczynionych przez Sąd Okręgowy ustaleń wynikało przy tym, że w weekend poprzedzający czynności notarialne negocjacje prowadzone z powódką dotyczyły możliwości nabycia przez pozwanego również działki nr [...], zabudowanej m.in. domem mieszkalnym. Powódka zdecydowanie nie wyrażała jednak zgody na sprzedaż tej działki.