Postanowienie SN z dnia 12 grudnia 2023 r., sygn. II USK 227/23

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Robert Stefanicki

w sprawie z odwołania J.K.
‎przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Warszawie
‎o zwrot nienależnie pobranego świadczenia,
‎po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 12 grudnia 2023 r.,
‎skargi kasacyjnej odwołującego się od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie
‎z dnia 27 lutego 2023 r., sygn. akt III AUa 572/22,

odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.

(J.C-S.)

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Warszawie decyzją z dnia 2 lipca 2019 r. stwierdził, że dokonano bezpodstawnej wypłaty: emerytury i dodatku pielęgnacyjnego Z. G. w okresie od dnia 1 czerwca 2017 r. do dnia 30 listopada 2018 r. w łącznej kwocie 77.262,72 zł. Jednocześnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych zobowiązał J. K. do zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń za ww. okres w łącznej kwocie 77.262,72 zł. Odwołanie od powyższej decyzji wniósł J. K., który wskazał, że dnia 2 czerwca 2017 r., tj. cztery dni po śmierci Z. G. osobiście powiadomił Zakład Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w Warszawie, występując o zasiłek pogrzebowy. Odwołujący wskazał również, że nie jest spadkobiercą zmarłej Z. G..

Sąd Okręgowy w Warszawie XXI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 9 września 2021 r. oddalił odwołanie. Z ustaleń faktycznych wynikało, że Z. G.(ur. […] września 1916 r., zm. […] maja 2017 r.) od dnia 20 września 1976 r. pobierała emeryturę przyznaną decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Warszawie z 17 listopada 1976 r. W dniu 23 lutego 2016 r. pełnomocnik Z. G., S. K. złożył do organu rentowego wniosek o zmianę danych dot. rachunku bankowego, na jaki miała być wpłacana emerytura Z. G., wskazując rachunek prowadzony przez Bank (obecnie Bank S.A.). Właścicielami powyższego rachunku bankowego byli Z. G. oraz J. K.. W związku z ukończeniem przez Z. G. wieku 100 lat, decyzją z dnia 9 września 2016 r. organ rentowy od dnia 1 września 2016 r. przyznał Z. G. świadczenie honorowe w kwocie 3.408,62 zł i dokonał przeliczania emerytury Z. G., ustalając, że od dnia 1 września 2016 r. wysokość emerytury w zbiegu ze świadczeniem honorowym oraz dodatkiem pielęgnacyjnym wynosi 5.170,24 zł. Z. G. zmarła w dniu […] maja 2017 r. W okresie od dnia 1 czerwca 2017 r. do dnia 30 listopada 2018 r. organ rentowy nadal wypłacał na wskazany rachunek bankowy kwoty z tytułu świadczeń uprzednio przyznanych Z. G., na łączną kwotę 77.265,72 zł. W dniu 2 czerwca 2017 r. S. K. złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych III Oddziału w Warszawie, wniosek o zasiłek pogrzebowy w związku ze śmiercią Z. G., załączając akt zgonu. Wniosek został przekazany do Wydziału Zasiłków, który wypłacił zasiłek pogrzebowy wnioskodawcy. Informacja ta nie została dalej przekazana do Wydziału świadczeń emerytalno-rentowych. Organ rentowy nadal wypłacał świadczenie na wskazany rachunek bankowy. S. K. miał pełną świadomość powyższej sytuacji w tym, że świadczenie to jest nienależne, a mimo to nie zwracał się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z informacją o wystąpieniu pomyłki. Wyrokiem nakazowym z dnia 5 sierpnia 2020 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie Wydział XIV Karny uznał J. K. winnego popełnienia zarzucanego mu czynu, wyczerpującego znamiona przestępstwa z art. 284 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 284 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k., przy zastosowaniu art. 37a k.k. w zw. z art. 33 § 1 i 3 k.k. - w brzmieniu z daty popełnienia czynu, przy zastosowaniu art. 4 § 1 k.k., skazał go na karę grzywny w wymiarze 100 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej grzywny na kwotę 10 zł; na podstawie art. 627 k.p.k. zasądził od oskarżonego koszty postępowania. W ocenie Sądu Okręgowego bezspornym w nieniniejszej sprawie jest, że wskazana kwota 77.262,72 zł została wypłacona tytułem nienależnego świadczenia, na wspólny rachunek bankowy prowadzony na rzecz odwołującego oraz Z. G.. Zgon świadczeniobiorcy nastąpił 29 maja 2017 r. Podnoszone przez odwołującego twierdzenia, iż poinformował organ rentowy o powyższym fakcie, w związku ze złożeniem wniosku o wypłatę zasiłku pogrzebowego, pozostają bez znaczenia. Sam odwołujący przyznał bowiem wprost, że miał świadomość, że wpływające na wskazany rachunek bankowy świadczenie po tej dacie nie jest należne. Zdawał sobie sprawę, że jest to błąd Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Mimo upływających kolejnych miesięcy nie poinformował o powyższym organu rentowego. Nie zwrócił też z własnej inicjatywy spornej kwoty. Za swoje postępowanie został skazany prawomocnym wyrokiem w sprawie karnej.