Wyrok SN z dnia 17 marca 2010 r., sygn. III SK 41/09

Do przypisania przedsiębiorcy posiadającemu pozycję dominującą naruszenia reguł konkurencji przez stosowanie transakcji wiązanych konieczne jest uzależnienie sprzedaży jednego towaru od zakupu przez kontrahenta innego, odrębnego towaru, służącego zaspokojeniu innych potrzeb nabywcy.

Przewodniczący SSN Jerzy Kwaśniewski, Sędziowie SN: Bogusław Cudowski, Andrzej Wróbel (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 marca 2010 r. sprawy z powództwa Telekomunikacji Polskiej SA w Warszawie przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z udziałem Tele 2 Polska Spółki z o.o. (obecnie Netia SA) o ochronę konkurencji, na skutek skargi kasacyjnej strony powodowej od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 29 stycznia 2009 r. [...]

1. o d d a l i ł skargę kasacyjną,

2. zasądził od Telekomunikacji Polskiej SA w Warszawie na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i Tele 2 Polska Sp. z o. o (obecnie Netia SA) po 270 (dwieście siedemdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (Prezes Urzędu) decyzją z dnia 29 grudnia 2006 r. [...] uznał w punkcie I za ograniczającą konkurencję w rozumieniu art. 8 ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (jednolity tekst: Dz.U. z 2005 r., Nr 244, poz. 2080 ze zm., dalej jako ustawa) i stwierdził zaniechanie jej stosowania z dniem 1 marca 2006 r., praktykę Telekomunikacji Polskiej S.A. (powódka) polegającą na przeciwdziałaniu ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji na krajowym rynku świadczenia usług telekomunikacyjnych w stacjonarnej publicznej sieci telekomunikacyjnej poprzez utrudnianie indywidualnym użytkownikom końcowym, będącym osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej, korzystania z usług telekomunikacyjnych, świadczonych przez innych operatorów, poprzez oferowanie wyłącznie planów telefonicznych, w których cenę wkalkulowana jest opłata za połączenia telefoniczne; umorzył w punkcie II postępowanie w sprawie o uznanie opisanej powyżej praktyki za ograniczającą konkurencję w rozumieniu art. 82 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (dalej jako TWE); uznał w punkcie III za ograniczającą konkurencję w rozumieniu art. 8 ust. 2 pkt 4 ustawy i nakazał zaniechanie jej stosowania, praktykę powódki polegającą na uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, niemają-cego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy na krajowym rynku świadczenia usług detalicznego dostępu szerokopasmowego do Internetu poprzez uzależnianie zawarcia umowy o świadczenie usługi szerokopasmowego dostępu do Internetu od korzystania z usługi telefonicznej świadczonej przez powódkę w oparciu o analogową linię telefoniczną; uznał w punkcie IV za ograniczającą konkurencję w rozumieniu art. 82 TWE praktykę powódki polegającą na uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy na krajowym rynku świadczenia usług detalicznego dostępu szerokopasmowego do Internetu poprzez uzależnianie zawarcia umowy o świadczenie usługi szerokopasmowego dostępu do Internetu od korzystania z usługi telefonicznej świadczonej przez powódkę w oparciu o analogową linię telefoniczną i nakazał jej zaniechanie; nałożył w punkcie V na powódkę z tytułu stwierdzonych naruszeń karę pieniężną w wysokości 1.000.000 zł z tytułu praktyki opisanej w punkcie I oraz 10.000.000 zł z tytułu praktyki opisanej w punktach III i IV.

Powódka zaskarżyła decyzję Prezesa Urzędu do Sądu Okręgowego-Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który wyrokiem z dnia 28 lutego 2008 r. [...] odwołanie oddalił. W odniesieniu do praktyki dotyczącej planów telefonicznych Sąd Okręgowy przyjął, że Prezes Urzędu mógł stosować przepisy ustawy, ponieważ zgodnie z art. 1 ust. 3 Prawa telekomunikacyjnego, działania regulatora zatwierdzającego cennik nie naruszają przepisów ustawy. Według Sądu Okręgowego powódka oferowała wyłącznie plany telefoniczne, w których w cenę wkalkulowana była opłata za połączenia telefoniczne (z wyjątkiem planu dla przedsiębiorców). Zdaniem Sądu Okręgowego z punktu widzenia abonenta, który zawsze w cenie płaconego abonamentu otrzymuje pakiet minut, opłata za połączenie telefoniczne u innego operatora oznacza dodatkowe wydatki. Powoduje to, że abonent nie będzie skłonny do korzystania z usług innych operatorów, ponieważ musiałby płacić dwukrotnie za tę samą usługę. W odniesieniu do praktyki polegającej na sprzedaży wiązanej usługi szerokopasmowego dostępu do Internetu i abonamentu telefonicznego, Sąd Okręgowy uznał, że zarzut błędnego wyznaczania rynku nie znajduje uzasadnienia (powódka zarzucała nieuwzględnienie dostępu do Internetu przez fale radiowe, łącza satelitarne, linie energetyczne oraz telefony komórkowe), ponieważ ze względu na długotrwałą obecność na rynku, rozwiniętą infrastrukturę techniczną, ilość abonentów, powódka nie spotyka się na rynku ogólnokrajowym ze znaczącą konkurencją. Technologia radiowa i inne nie są substytutami dla technologii wskazanych przez Prezesa Urzędu w decyzji (xDSL oraz TVK) z uwagi na niewielką ilość użytkowników. Sąd Okręgowy oddalił również zarzut nieuwzględnienia udziału największych firm świadczących dostęp do Internetu za pomocą modemów kablowych, ponieważ Prezes Urzędu uwzględnił w decyzji udział w rynku 39 operatorów a pominął 4 ze wskazanych przez powódkę, których łączny udział wynosił 5%. Zdaniem Sądu Okręgowego, udział operatorów w rynku, świadczących usługi poprzez alternatywne metody przesyłu danych, nie ma wpływu na pozycję powódki, ponieważ technologie te nie stanowią substytutu technologii xDSL i TVK. Odnosząc się do nieustalenia przez Prezesa Urzędu pozycji rynkowej powódki w latach 2001-2004, Sąd Okręgowy przyjął, że zarzucana w decyzji praktyka dotyczy lat 2005-2006, zatem zarzut naruszenia art. 4 pkt 9 ustawy jest nieuzasadniony. Sąd Okręgowy przyjął, że wiązanie sprzedaży usługi szerokopasmowego dostępu do Internetu ze świadczeniem usług powszechnych ogranicza konkurencję po stronie popytowej (konsument rezygnujący z usługi telefonicznej traci możliwość korzystania z Internetu w oparciu o szerokopasmowy dostęp do linii powódki) i podażowej (zniechęcenie do szukania ofert alternatywnych operatorów oferujących usługi telefoniczne). Sąd Okręgowy przyjął, że argument o powszechności stosowania wiązania na rynkach zagranicznych jest nieadekwatny do sytuacji społeczno-ekonomicznej Polski.