Wyrok SN z dnia 2 lipca 2008 r., sygn. II UK 334/07

Dopuszczalna jest zmiana tytułu ubezpieczenia osoby współpracującej z prowadzącym działalność pozarolniczą, na ubezpieczenie z tytułu umowy o pracę.

Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), Sędziowie SN: Katarzyna Gonera, Małgorzata Wrębiakowska-Marzec.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 2 lipca 2008 r. sprawy z wniosku Barbary L. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecz­nych-Oddziałowi w T. z udziałem zainteresowanego Przedsiębiorstwa Wielobranżo­wego Ryszard L. & Leszek K. o ubezpieczenie społeczne, na skutek skargi kasacyj­nej wnioskodawczyni oraz zainteresowanego od wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 2 sierpnia 2007 r. [...]

uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Apelacyjnemu w Gdańsku do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasa­cyjnego.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 2 sierpnia 2006 r. [...] Sąd Apelacyjny w Gdańsku oddalił apelację wnioskodawczyni Barbary L. i zainteresowanego Przedsiębiorstwa Wielobranżowego Handel-Usługi spółka cywilna Ryszard L. & Leszek K. w M.P. od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Ubezpieczeń Społecznych w Toruniu z dnia 1 marca 2005 r. w sprawie przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Od­działowi w T. o ubezpieczenie społeczne, podzielając ustalenia faktyczne poczy­nione przez Sąd pierwszej instancji oraz ich ocenę prawną, w myśl której zawarta pomiędzy stronami w dniu 15 stycznia 2004 r. umowa o pracę zmierzała do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c.), co powoduje jej nieważność, a zatem wnioskodawczyni nie spełniła ustawowych przesłanek do objęcia obowiązkowym pracowniczym ubezpiecze­niem społecznym, wynikających z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 13 paź­dziernika 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 ze zm.).

W świetle ustaleń faktycznych, decyzją z dnia 11 października 2004 r. pozwa­ny organ rentowy przyjął, że wnioskodawczyni nie podlegała ubezpieczeniom spo­łecznym z tytułu zawartej z PWHU s.c. Ryszard L. & Leszek K. umowy o pracę, pod­legała natomiast w okresie od 15 stycznia 2004 r. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności z mężem Ryszardem L. W okresie od 1 kwietnia 1991 r. do 14 stycznia 2004 r. Barbara L. była zgłoszona do ubezpieczeń z tytułu wykonywania współpracy z mężem prowadzącym działalność gospodarczą w spółce cywilnej z Leszkiem K., natomiast od 15 stycznia 2004 r. została zgłoszona do ubezpieczeń jako pracownik zatrudniony przez spółkę cywilną na podstawie umowy o pracę. Według tej umowy, wnioskodawczyni została za­trudniona w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku sprzedawcy z wynagrodze­niem 800 zł brutto. Umowa została zawarta na czas nieokreślony, a w dniu 30 lipca 2004 r. została rozwiązana. W dniu ustania zatrudnienia 31 lipca 2004 r. wnioskodawczyni zgłosiła się w Powiatowym Urzędzie Pracy celem rejestracji i uzyskania świadczenia przedemerytalnego. W ocenie organu rentowego, podzielonej następnie przez Sądy, zmiana tytułu ubezpieczenia żon wspólników miała podłoże finansowe i była podykto­wana trudnościami finansowymi spółki, gdyż wynagrodzenia wypłacane pracowni­kom są uznawane za koszty działalności Spółki. W ocenie Sądu Okręgowego, podzielo­nej w całości przez Sąd Apelacyjny, zawarcie umowy o pracę zmierzało do obejścia prawa, a zmiana statusu wnioskodawczyni nastąpiła z przyczyn finansowych, skoro wy­nagrodzenie pracownicze i składki ubezpieczeniowe są wliczane w koszty firmy, inaczej niż w przypadku osób współpracujących. Zmiana tytułu ubezpieczenia mająca na celu jedynie względy finansowe (obniżenie kosztów działalności gospodarczej), świadczy o zawarciu umowy o pracę w celu obejścia prawa, a ponadto - jak wskazał Sąd drugiej in­stancji - nie zasługuje na ochronę prawa jako czynność sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c.).