Wyrok SN z dnia 16 maja 2008 r., sygn. I UK 385/07

W sprawie o świadczenie z ubezpieczenia społecznego, do którego prawo uzależnione jest od stwierdzenia niezdolności do pracy, ubezpieczony może w postępowaniu apelacyjnym zgłaszać nowe fakty i dowody na warun­kach określonych w art. 381 k.p.c., ale muszą one dotyczyć okoliczności istniejących w dacie wydania decyzji przez organ rentowy (argument z art. 477¹⁴ § 4 k.p.c.).

Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Józef Iwulski (sprawozdawca), Małgorzata Wrębiakowska-Marzec.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 16 maja 2008 r. sprawy z odwołania Eugeniusza S. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń SpołecznychOddziałowi w K. o rentę z tytułu niezdolności do pracy dla osób będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego, na skutek skargi kasacyjnej ubezpieczonego od wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 20 czerwca 2007

r. [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu w Krakowie do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasa­cyjnego.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 28 listopada 2006 r. [...] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach oddalił odwołanie ubezpieczonego Eugeniusza S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w K. z dnia 24 maja 2005 r., którą odmówiono wnioskodawcy renty z tytułu niezdolności do pracy dla osób będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego z tej przyczyny, że nie stwierdzono związku pomiędzy całkowitą niezdolnością do pracy i samodzielnej egzystencji wnioskodawcy z przymusowym zesłaniem do ZSRR.

Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawca (urodzony 28 października 1926 r.) z zawodu ekonomista, pobierający emeryturę, na podstawie decyzji Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia 4 lipca 2005 r. posiada uprawnienia kombatanckie z tytułu przymusowego zesłania i deportacji do ZSRR w okresie od września 1939 r. do 20 października 1942 r. Na podstawie dowodu z opinii biegłych sądowych: specjalisty z zakresu chorób wewnętrznych-diabetologii, neurolo­gii, reumatologii, urologii, ortopedii, chorób oczu i chorób płuc oraz dodatkowej opinii diabetologa Sąd Okręgowy ustalił, że u wnioskodawcy występuje: stan po operacji zaćmy ze wszczepieniem sztucznych soczewek, parkinsonizm, cukrzyca typu 2, cho­roba zwyrodnieniowa kręgosłupa i stawów obwodowych, rozedma płuc bez niewydolności oddechowej, zmiany włókniste i zwapnienia po gruźlicy płuc przebytej w 1943 r. Sąd uznał, że rozpoznane schorzenia czyniące wnioskodawcę aktualnie całkowicie niezdolnym do pracy i samodzielnej egzystencji nie pozostają w związku z przymuso­wym zesłaniem do ZSRR. Sąd Okręgowy, przyjmując opinie biegłych za miarodajny dowód, nie znalazł podstaw do zmiany decyzji organu rentowego i przyznania wnio­skodawcy świadczenia na podstawie przepisów ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz.U. Nr 17, poz.75 ze zm.).

Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie wyrokiem z dnia 20 czerwca 2007 r. [...] oddalił apelację ubezpieczonego. Sąd drugiej instancji, akceptując ustalenia poczynione przez Sąd Okręgowy, stwierdził w szczególności, że z powodu cukrzycy wnioskodawca podjął leczenie w 1991 r. i że nie pozostaje ona w związku z przymusowym zesłaniem do ZSRR. Nie ma żadnych dowodów na to, że stres, niedożywienie, czy złe warunki bytowania na Syberii są bezpośrednimi czynni­kami wywołującymi cukrzycę. W ocenie Sądu drugiej instancji, wnioskodawca zachorował na cukrzycę po osiągnięciu czterdziestego roku życia, a rozpoznane u niego schorzenia są następstwem zmian inwolucyjnych związanych z podeszłym wiekiem i nie zostały wywołane działaniami wojennymi. Sąd wskazał na zgodność opinii sądowolekarskich, potwierdzających w sposób niebudzący wątpliwości wydane uprzednio orzeczenia lekarza orzecznika i komisji lekarskiej ZUS. Powszechnie wia­dome jest, że warunki, w jakich przebywały osoby deportowane na teren ZSRR były wyjątkowo ciężkie i przeżycia tego okresu niewątpliwie miały wpływ na zdrowie i życie ludzi, którzy byli narażeni na ich oddziaływanie. Niemniej ocena związku przyczy­nowego wymaga przede wszystkim oparcia w dokumentacji lekarskiej pochodzącej z okresu po powrocie do Polski. Celem świadczenia pieniężnego, którego wniosko­dawca dochodzi, nie jest bowiem zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, lecz re­kompensata dochodów utraconych na skutek niezdolności do pracy spowodowanej warunkami deportacji i działaniami wojennymi. Obowiązujące przepisy nie wiążą na­bycia prawa do świadczenia z samym pobytem w miejscach zesłania lub deportacji, lecz wymagają ustalenia, że niezdolność do pracy jest następstwem obrażeń lub chorób powstałych w związku z pobytem w tych miejscach. Sąd Apelacyjny podniósł, że na skuteczność apelacji nie wpływają także wyniki badań psychiatrycznych i psy­chologicznych dokonanych po wydaniu wyroku Sądu pierwszej instancji, bowiem mogą one jedynie dowodzić pogorszenia się stanu zdrowia wnioskodawcy. Nie mogą natomiast być podstawą uznania decyzji organu rentowego za wadliwą.