Uchwała SN z dnia 13 marca 2008 r., sygn. III CZP 1/08

Sędzia SN Kazimierz Zawada (przewodniczący) Sędzia SN Antoni Górski Sędzia SN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Izabeli R. przeciwko Annie J.-M. oraz małoletnim Karolowi J. i Erykowi M. o ustalenie, po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu 13 marca 2008 r. zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Okręgowy w Szczecinie postanowieniem z dnia 4 grudnia 2007 r.:

"Czy matka może reprezentować małoletnie dzieci w procesie o ustalenie wydziedziczenia jej za bezpodstawne, a jeśli nie - czy w takiej sytuacji dzieci te powinny być reprezentowane przez ojca czy przez kuratora ustanowionego przez sąd opiekuńczy na podstawie art. 99 k.r.o.?"

podjął uchwałę:

W sprawie o ustalenie bezpodstawności wydziedziczenia wytoczonej przez spadkobiercę testamentowego wydziedziczonemu zstępnemu spadkodawcy oraz małoletnim zstępnym wydziedziczonego, małoletnich powinien reprezentować kurator ustanowiony przez sąd opiekuńczy (art. 99 w związku z art. 98 § 2 pkt 2 i § 3 k.r.o.).

Uzasadnienie

Przedstawione Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne powstało w sprawie, w której powódka Izabela R. w pozwie skierowanym przeciwko Annie J.-M. i jej małoletnim synom Karolowi J. i Erykowi M., reprezentowanym przez matkę, wnosiła o ustalenie, że wydziedziczenie Anny J.-M. zawarte w testamencie Józefa P. było bezpodstawne.

Sąd Rejonowy w Szczecinie wyrokiem z dnia 22 sierpnia 2007 r. uwzględnił powództwo, ustalając m.in., że Józef P., ojciec powódki i pozwanej, w testamencie z dnia 15 lutego 1997 r. powołał do całego spadku powódkę, a wydziedziczył pozwaną. Na podstawie tego testamentu powódka nabyła spadek po ojcu, a pozwana, działając jako przedstawicielka ustawowa swoich małoletnich synów, wystąpiła przeciwko niej o zasądzenie na ich rzecz należności z tytułu zachowku i sprawa jest w toku. Sąd pierwszej instancji, oceniając roszczenie o ustalenie, że wydziedziczenie pozwanej było bezpodstawne, uznał, iż powódka ma interes prawny w jego dochodzeniu, gdyż zachowek należny pozwanej byłby niższy od zachowku należnego jej małoletnim zstępnym. Stwierdził, że nie wystąpiła żadna z ustawowych przesłanek warunkujących skuteczność wydziedziczenia i dlatego uwzględnił powództwo.