Zestawienie zmian w kapitale własnym może sprawiać problemy

Zdarzenia dotyczące kapitałów nie są często i regularnie przeprowadzanymi operacjami gospodarczymi. Jeśli się wydarzą, to są zindywidualizowane, dlatego księgowi często miewają problemy z ich ujęciem. Trudności te przekładają się także na przygotowanie zestawienia zmian w kapitale własnym – bardzo ważnego, choć sporządzanego coraz rzadziej elementu sprawozdania finansowego.

Jednym ze składników sprawozdania finansowego, obok bilansu, rachunku zysków i strat oraz informacji dodatkowej i rachunku przepływów pieniężnych, jest zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym. Jednostki pokazują w nim wpływ na kapitał własny takich zdarzeń jak korekty błędów dotyczących lat ubiegłych czy też zmiany stosowanych zasad polityki rachunkowości. Należy zaznaczyć, że zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym sporządzają jednostki, które są zobowiązane do corocznego badania i ogłaszania sprawozdania finansowego oraz jednocześnie nie korzystają z uproszczeń sprawozdawczych przewidzianych dla jednostek mikro lub małych. Dotyczy to, jak wynika z art. 64 ust. 1 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 120; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 295; dalej: u.r.):

1) spółek akcyjnych z wyjątkiem spółek będących na dzień bilansowy w organizacji;

2) innych jednostek, które w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdania finansowe, spełniły co najmniej dwa z następujących warunków:

a) średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,

b) suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2 500 000 euro,

c) przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5 000 000 euro.

Należy przypomnieć, że mikro i małe jednostki mają możliwość rezygnacji z przygotowywania tego elementu sprawozdania po podjęciu takiej decyzji przez organ uprawniony do zatwierdzania sprawozdania finansowego. W praktyce taka możliwość ma znaczenie dla spółek akcyjnych i innych spółek prawa handlowego oraz spółdzielni, które przekraczają wyżej wskazane progi, a są jednocześnie jednostkami mikro lub małymi (art. 3 ust. 1a–1d u.r.). Jeśli jednostka niezobowiązana do sporządzania zestawienia przygotowuje informację dodatkową według załącznika nr 1 do u.r., to prezentuje w niej dane o zmianach kapitałów. Obejmują one co najmniej (ust. 1 pkt 8–10 załącznika nr 1 do u.r.):