Odpłatność jako element decydujący o opodatkowaniu VAT

Wśród czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, podlegających opodatkowaniu, znajduje się odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium Polski. Dostawa towarów i świadczenie usług, z wyjątkiem ściśle określonych w art. 7 ust. 2 i 3 oraz w art. 8 ust. 2 przypadków, podlegają opodatkowaniu VAT jedynie wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie. Ponieważ ani w ustawie o podatku od towarów i usług, ani w VI Dyrektywie Rady Wspólnot Europejskich nie zdefiniowano, co należy rozumieć przez pojęcie odpłatności, które powoduje, że dostawa towarów lub świadczenie usług stają się czynnościami opodatkowanymi VAT - należałoby się odwołać do orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Z orzecznictwa tego wynika, że o dostawie towarów i usług za wynagrodzeniem można mówić jedynie w sytuacji, gdy istnieje ścisły związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymywanego wynagrodzenia oparty na relacjach cywilnoprawnych pomiędzy podmiotami i jednocześnie wynagrodzenie to może być wyrażone w pieniądzu.

Istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy dostawą i otrzymaną zapłatą. Wynagrodzeniem nie jest zatem wszystko to, co sprzedawca (dostawca) otrzymuje od kupującego. Gdyby bowiem kupujący, oprócz ustalonej ceny, przekazał na rzecz sprzedającego jakiekolwiek inne świadczenie, niezwiązane z daną transakcją, względnie świadczenie podlegające zwrotowi, np. kaucję gwarantującą należyte wykonanie umowy, to świadczenie to nie będzie stanowiło wynagrodzenia.

Kolejnym czynnikiem decydującym o tym, czy mamy do czynienia z wynagrodzeniem, a nie tylko np. z przekazanym świadczeniem pieniężnym, jest określenie, czy wynagrodzenie takie było należne z tytułu danego świadczenia. Czynność opodatkowana powstaje bowiem wyłącznie w związku z zaistnieniem skutku prawnego określonego umową między stronami.