Interpretacja indywidualna z dnia 19 stycznia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-2.4014.252.2023.3.DR

W zakresie skutków podatkowych odpłatnego działu spadku i zniesienia współwłasności.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od czynności cywilnoprawnych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

16 października 2023 r. wpłynął Pani wniosek z 16 października 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych odpłatnego działu spadku i zniesienia współwłasności. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 18 grudnia 2023 r. (wpływ 18 grudnia 2023 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego (sformułowany ostatecznie w uzupełnieniu wniosku)

6 października 2023 r. otrzymała Pani wezwanie do złożenia deklaracji PCC-3 w związku z ugodą z 29 czerwca 2023 r. sygn. akt (…) oraz wezwanie do opłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych.

W dniu 29 czerwca 2023 r. doszło do ugody w sprawie o sygn. akt (…). Sprawa sądowa została założona przez Panią, R.G. i D.J. w związku z przedłużającym się rozwiązaniem polubownego podziału spadku ze stroną – K.K. i W.G. Nabycie spadku po zmarłej I.G. zostało potwierdzone sądownie w dniu 4 kwietnia 2022 r. Nabycie spadku zostało wtedy zgłoszone do Urzędu Skarbowego i zgodnie z pierwszą linią dziedziczenia (wnuczki) stwierdzono, że podatek od spadków i darowizn z tytułu dziedziczenia nie należy się, gdyż zastosowano zwolnienie od podatku. 29 czerwca 2023 r. w sądzie spotkała się pełnomocniczka Pań z przedstawicielami stron, tj. K.K. i W.G. w celu rozwiązania sporu. Przed rozprawą trwały negocjacje, ponieważ Pani zobowiązała się do rozwiązania sporu i spłacenia wszystkich stron postępowania.

Uzyskała Pani informację, że nie będzie dodatkowych opłat związanych z opłatami podatkowymi, dlatego w drodze negocjacji zgodziła się Pani na spłatę K.K. i W.G. w kwocie 42 tysiące zł (dla każdej) oraz na spłatę D.G. i R.G. w kwocie 30 tysięcy zł (dla każdej). 29 czerwca 2023 r. podczas ugody sądowej został zgodnie dokonany dział spadku po I.G. oraz została zniesiona współwłasność nieruchomości przyznając całość na Pani wyłączną własność z obowiązkiem spłaty każdej ze stron.

Pytanie (sformułowane ostatecznie w uzupełnieniu wniosku)

Czy w zaistniałej sytuacji ma Pani zapłacić podatek? Czy podatek został nałożony zgodnie z prawem?

Pani stanowisko w sprawie (stanowisko sformułowane ostatecznie w uzupełnieniu wniosku)

Pani zdaniem, podatek został nałożony niezgodnie z prawem.

Dnia 6 października otrzymała Pani wezwanie o złożenie deklaracji PCC-3 z Urzędu Skarbowego w (…). Próbowała Pani wyjaśnić tę sprawę i dowiedzieć się dlaczego jako jedyna uczestniczka sporu jest Pani obciążona odprowadzeniem podatku z tytułu czynności cywilnoprawnych. Zasięgnęła Pani opinii prawnika, który zasięgnął szerszej opinii w tej sprawie i wskazał Pani art. 6 ust. 5 Ustawy o PCC – podstawą opodatkowania przy umowie o zniesienie współwłasności lub o dział spadku jest wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności lub spadku – Pani zdaniem, w Pani przypadku tak nie było.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 170 ze zm.):

Podatkowi podlegają umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat.

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy:

Podatkowi podlegają orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.

Powołane powyżej przepisy regulują opodatkowanie podatkiem od czynności cywilnoprawnych wyłącznie takich umów o dział spadku oraz umów o zniesienie współwłasności (lub ugód w tym przedmiocie), z którymi związane są spłaty lub dopłaty.

Dział spadku polega na zniesieniu wspólności majątku spadkowego. Zgodnie z art. 1035 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1610 ze zm.):

Jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów niniejszego tytułu.

W myśl art. 1037 § 1 cyt. ustawy:

Dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców.

Można go dokonać poprzez przyznanie majątku np. jednemu spadkobiercy lub fizyczny podział rzeczy, tzn. poszczególne przedmioty zostaną podzielone i przyznane poszczególnym spadkobiercom.

Współwłasność jest instytucją prawa cywilnego, która może mieć charakter albo współwłasności w częściach ułamkowych, albo współwłasności łącznej. Współwłasność łączną regulują przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika. Z kolei do współwłasności w częściach ułamkowych stosuje się przepisy Działu IV Księgi drugiej Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 195 ww. ustawy:

Własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność).

W myśl art. 210 § 1 ww. ustawy:

Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić.

Na podstawie art. 211 ww. ustawy:

Każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.

Zgodnie z art. 212 ww. ustawy:

§ 1. Jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Przy podziale gruntu sąd może obciążyć poszczególne części potrzebnymi służebnościami gruntowymi.

§ 2. Rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego.

§ 3. Jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu. W wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie sąd na wniosek dłużnika może odroczyć termin zapłaty rat już wymagalnych.

Jak już wskazano powyżej, zgodnie z przepisami ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych opodatkowaniu podlega dział spadku oraz zniesienie współwłasności, jeżeli wiąże się on z obowiązkiem spłat lub dopłat.

Spłata stanowi wyrażoną w pieniądzu równowartość udziału w majątku spadkowym (stanowiącym współwłasność) i występuje wówczas przy dziale spadku lub zniesieniu współwłasności, gdy całość majątku spadkowego (majątku objętego współwłasnością) przyznano jednemu lub kilku ze spadkobierców (współwłaścicieli). Natomiast dopłata ma wyrównać różnice powstałe wskutek fizycznego podziału majątku między spadkobierców (współwłaścicieli), gdy zachodzą rozbieżności między faktycznie przyznaną im częścią majątku a udziałem w spadku (udziałem w majątku objętym współwłasnością).

W myśl art. 3 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy :

Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego lub zawarcia ugody – od przedmiotów opodatkowania określonych w art. 1 ust. 1 pkt 3.

Na mocy art. 4 pkt 5 ww. ustawy:

Obowiązek podatkowy przy umowie o dział spadku lub o zniesienie współwłasności ciąży na podmiocie nabywającym rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku lub we współwłasności.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:

Podstawę opodatkowania stanowi przy umowie o zniesienie współwłasności lub o dział spadku - wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności lub spadku.

W myśl art. 6 ust. 2 ww. ustawy:

Wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów.

Na mocy art. 6 ust. 3 ww. ustawy:

Jeżeli podatnik nie określił wartości przedmiotu czynności cywilnoprawnej lub wartość określona przez niego nie odpowiada, według oceny organu podatkowego, wartości rynkowej, organ ten wezwie podatnika do jej określenia, podwyższenia lub obniżenia, w terminie nie krótszym niż 14 dni od dnia doręczenia wezwania, podając jednocześnie wartość według własnej, wstępnej oceny.

Zgodnie natomiast z art. 6 ust. 4 ww. ustawy:

Jeżeli podatnik, pomimo wezwania, o którym mowa w ust. 3, nie określił wartości lub podał wartość nieodpowiadającą wartości rynkowej, organ podatkowy dokona jej określenia z uwzględnieniem opinii biegłego lub przedłożonej przez podatnika wyceny rzeczoznawcy. Jeżeli organ podatkowy powoła biegłego, a wartość określona z uwzględnieniem jego opinii różni się o więcej niż 33% od wartości podanej przez podatnika, koszty opinii ponosi podatnik.

Opodatkowaniu podlega tylko nadwyżka wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych ponad wartość udziału we współwłasności lub w spadku. Podstawą do obliczenia podatku od czynności cywilnoprawnych jest wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności lub spadku. Tym samym podstawą opodatkowania będzie wartość rynkowa niezależnie od wysokości ustalonych spłat lub dopłat.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 2 lit. a) ww. ustawy:

Stawka podatku m.in. od umów o dział spadku przy przeniesieniu własności nieruchomości wynosi – 2%.

Stosownie do art. 10 ust. 1 ww. ustawy:

Podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika, oraz przypadków, o których mowa w ust. 1a.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że 29 czerwca 2023 r. na podstawie ugody sądowej został zgodnie dokonany dział spadku po I.G. oraz została zniesiona współwłasność nieruchomości w taki sposób, że przyznano całość na Pani wyłączną własność z obowiązkiem spłaty każdej ze stron.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że dokonany dział spadku oraz zniesienie współwłasności ze spłatą podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

W wyniku działu spadku i zniesienia współwłasności otrzymała Pani nieruchomość na wyłączną własność. Zatem wartość otrzymanego przez Panią majątku przewyższyła wartość Pani udziału w majątku spadkowym. W konsekwencji powyższego ciąży na Pani obowiązek podatkowy, ponieważ nabyła Pani majątek o wyższej wartości niż wartość udziału jaki Pani posiadała w spadku. Jak wynika z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych opodatkowaniu podlega dział spadku i zniesienie współwłasności, któremu towarzyszą spłaty lub dopłaty. Podstawą opodatkowania zgodnie z ww. art. 6 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy jest wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału w spadku. Tym samym podstawą opodatkowania jest wartość rynkowa niezależnie od wysokości ustalonych spłat lub dopłat.

Reasumując, w związku z nabyciem przez Panią na podstawie ugody sądowej w sprawie o dział spadku i zniesienie współwłasności nieruchomości, której wartość jest wyższa niż wartość posiadanego przez Panią udziału w spadku, ciąży na Pani obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych.

Pani stanowisko, zgodnie z którym podatek od czynności cywilnoprawnych został na Panią nałożony niezgodnie z prawem, jest nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pani do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA).

Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).