Interpretacja indywidualna z dnia 17 października 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4-3.4012.369.2023.1.MKA

Dotyczy możliwości zastosowania zwolnienia od podatku VAT do świadczonych przez Państwa usług.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

16 sierpnia 2023 r. wpłynął Państwa wniosek z 11 sierpnia 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy możliwości zastosowania zwolnienia od podatku VAT do świadczonych przez Państwa usług.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w formie spółki komandytowo-akcyjnej, pod firmą „(…)” z siedzibą w (...) (dalej „Wnioskodawca” lub „Spółka”). Spółka posiada siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jest polskim rezydentem podatkowym i jest zarejestrowana, jako czynny podatnik podatku od towarów i usług (VAT). Przedmiotem działalności gospodarczej Wnioskodawcy jest działalność prawnicza.

Wnioskodawca świadczy usługi na rzecz funduszy sekurytyzacyjnych (funduszy inwestycyjnych zamkniętych niestandaryzowanych funduszy sekurytyzacyjnych), utworzonych i działających na podstawie ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 681 ze zm.; dalej „Ustawa” lub „UFiZAFI”), których organem jest Towarzystwo, a tym samym, zgodnie z art. 5 UFiZAFI, posiadających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (dalej „Fundusze” lub „Fundusze Sekurytyzacyjne”).

Fundusze są alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, w rozumieniu art. 3 ust. 4 pkt 2 UFiZAFI, prowadzącymi działalność jako fundusze inwestycyjne zamknięte niestandaryzowane fundusze sekurytyzacyjne. Działalność Funduszy polega na emisji certyfikatów inwestycyjnych, które są dystrybuowane do podmiotów zewnętrznych oraz lokowaniu pozyskanych w ten sposób środków w określone kategorie lokat, z których główną kategorię lokat stanowią wierzytelności.

Spółka zawarła z Funduszami Sekurytyzacyjnymi umowy o świadczenie usług doradztwa prawnego (dalej „Umowy”), na podstawie których świadczy na rzecz Funduszy usługi, na które składają się wykonywane na podstawie Umów czynności:

• doradztwo prawne w zakresie bieżącej obsługi prawnej działalności Funduszy,
• doradztwo prawne w zakresie relacji Funduszy z organami administracji państwowej i sądami,
• reprezentowanie Funduszy przed organami administracji i sądami,
• doradztwo prawne związane z lokowaniem aktywów przez Fundusze,
• badanie due diligence potencjalnych przedmiotów lokat Funduszu,
• doradztwo prawne w zakresie nabywania i zbywania lokat Funduszy,
• doradztwo prawne w ramach nadzoru nad lokatami Funduszy,
• doradztwo prawne w zakresie bieżącej obsługi prawnej, w tym w ramach zmian statutów Funduszy oraz przygotowywania uchwał Zgromadzeń Inwestorów Funduszy,
• doradztwo prawne w zakresie obsługi prawnej związanej z tworzeniem i przekształceniem Funduszy,
• doradztwo prawne w zakresie obsługi prawnej związanej z likwidacją Funduszy.

Usługi w powyższym zakresie są świadczone są na rzecz Funduszy przez Wnioskodawcę (dalej łącznie „Usługi”).

Pytanie

Czy świadczone przez Wnioskodawcę Usługi (wskazane w opisie stanu faktycznego) będą podlegały zwolnieniu od podatku od towarów i usług (VAT) na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) Ustawy o VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

W ocenie Wnioskodawcy, Usługi (wskazane w opisie stanu faktycznego) świadczone przez Wnioskodawcę na rzecz Funduszy będą podlegały zwolnieniu od podatku od towarów i usług (VAT) na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) Ustawy o VAT.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy w zakresie Pytania

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT, zwolnieniu z opodatkowania podatkiem podlegają usługi zarządzania:

a. funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych;

b. portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a), lub ich częścią;

c. ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi w rozumieniu przepisów o działalności ubezpieczeniowej;

d. otwartymi funduszami emerytalnymi w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, a także Funduszem Gwarancyjnym utworzonym na podstawie tych przepisów;

e. pracowniczymi programami emerytalnymi w rozumieniu przepisów o pracowniczych programach emerytalnych;

f. obowiązkowym systemem rekompensat oraz funduszem rozliczeniowym, utworzonymi na podstawie przepisów prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi, a także innymi środkami i funduszami, które są gromadzone lub tworzone w celu zabezpieczenia prawidłowego rozliczenia transakcji zawartych w obrocie na rynku regulowanym w rozumieniu tych przepisów albo w obrocie na giełdach towarowych w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych, przez partnera centralnego, agenta rozrachunkowego lub izbę rozliczeniową w rozumieniu przepisów o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami (...).

Zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) Ustawy o VAT znajdzie zastosowanie w przypadku, gdy świadczenie usługi zarządzania będzie dotyczyło funduszy inwestycyjnych, o których mowa w UFiZAFI, a także portfeli inwestycyjnych, lub części portfeli inwestycyjnych tych funduszy.

Fundusze inwestycyjne są osobami prawnymi, których działalność regulowana jest Ustawą. Zgodnie z art. 3 ust. 1 Ustawy, fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego, a w przypadkach określonych w ustawie również niepublicznego, proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe. Stosownie do treści ust. 4 powołanego artykułu, Fundusz inwestycyjny może prowadzić działalność jako:

1)fundusz inwestycyjny otwarty;

2)alternatywny fundusz inwestycyjny (dalej również „AFI”), wśród których UFiZAFI wymienia specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty albo fundusz inwestycyjny zamknięty.

Zgodnie z art. 14 ust. 1-3 Ustawy, Fundusz inwestycyjny może być utworzony wyłącznie przez Towarzystwo. Towarzystwo tworzy fundusz inwestycyjny, zarządza nim i reprezentuje fundusz w stosunkach z osobami trzecimi. Towarzystwo może utworzyć więcej niż jeden fundusz inwestycyjny. Fundusz inwestycyjny może być utworzony jako:

1)fundusz inwestycyjny otwarty;

2)specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty;

3)fundusz inwestycyjny zamknięty.

Stosownie do treści art. 4 ust. 2 Ustawy, towarzystwo funduszy inwestycyjnych jest organem funduszu inwestycyjnego. Przedmiotem działalności towarzystwa funduszy inwestycyjnych jest wyłącznie tworzenie funduszy inwestycyjnych lub funduszy zagranicznych i zarządzanie nimi, w tym pośrednictwo w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa, reprezentowanie ich wobec osób trzecich oraz zarządzanie zbiorczym portfelem papierów wartościowych.

W myśl art. 45a Ustawy, towarzystwo funduszy inwestycyjnych może, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej, powierzyć przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy zagranicznemu wykonywanie czynności związanych z działalnością prowadzoną przez to towarzystwo, a zgodnie z art. 46 ust. 1, przedmiotem takiej umowy może być również zlecenie zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu lub jego częścią. W odniesieniu do funduszy sekurytyzacyjnych, o których mowa w art. 183 Ustawy, umowę powierzenia zarządzania funduszem inwestycyjnym w zakresie zarządzania całością lub częścią portfela inwestycyjnego obejmującego pulę wierzytelności lub sekurytyzowane wierzytelności, towarzystwo funduszy inwestycyjnych może zawrzeć wyłącznie z podmiotem, który uzyskał odpowiednie zezwolenie Komisji Nadzoru Finansowego. Należy jednak podkreślić, że zgodnie z art. 45a ust. 2 Ustawy, powierzenie wykonywania czynności nie może prowadzić do zaprzestania faktycznego wykonywania działalności, o której mowa w art. 45, przez towarzystwo.

Zgodnie z art. 4 ust. 1c Ustawy, zarządzanie funduszem inwestycyjnym zamkniętym obejmuje co najmniej zarządzanie portfelem inwestycyjnym funduszu i ryzykiem. Powołany przepis określa jednak minimalny zakres pojęcia zarządzania, więc przyjąć należy, że na gruncie obowiązujących przepisów katalog czynności mieszczących się w zakresie zarządzania funduszem inwestycyjnym ma charakter otwarty.

Wskazać należy, że na mocy art. 43 ust. 15 Ustawy o VAT, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 12 nie mają zastosowania m.in. do usług doradztwa, jednak zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sadu Administracyjnego z 24 stycznia 2023 r. I FSK 1230/19, usługi prawne na rzecz funduszy inwestycyjnych są zwolnione z VAT, a przepis art. 43 ust. 15 pkt 2 Ustawy o VAT nie może wykluczać zastosowania art. 43 ust. 1 pkt 12 tej ustawy w odniesieniu do usług prawnych świadczonych na rzecz funduszy inwestycyjnych. Wnioskodawca zaznacza, że przedmiotowe postępowanie było prowadzone w sprawie ze skargi podmiotu, którego wspólnikiem był wspólnik Wnioskodawcy.

Wobec braku definicji pojęcia „zarządzania” w Ustawie o VAT, w celu określenia zakresu zwolnienia usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi należy odnieść się do pojęć prawa wspólnotowego.

Przy ustalaniu zakresu zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 Ustawy o VAT, zasadne jest odwołanie się do przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE, w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (dalej: „Dyrektywa VAT”), zgodnie z którym: „Państwa członkowskie zwalniają następujące transakcje: (...) g) zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie”.

Należy zauważyć, że użyte w art. 43 ust. 1 pkt 12 Ustawy o VAT pojęcie usługi zarządzania funduszami odpowiada określeniom wskazanym w art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE. Dyrektywa VAT nie definiuje jednak pojęcia „zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi”. W powyższym zakresie należy więc odwołać się do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/ UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zmiany dyrektyw 2003/41/WE i 2009/65/WE oraz rozporządzeń (WE) nr 1060/2009 i (UE) nr 1095/2010 (dalej: „Dyrektywa ZAFI”) oraz Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (dalej: „Dyrektywa UCITS”).

Poza minimalnym zakresem funkcji w zakresie zarządzania inwestycyjnego, które musi wykonywać ZAFI (tj. zarządzający alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi), zarządzając AFI, w Załączniku I do Dyrektywy ZAFI, wymienione zostały inne funkcje, które ZAFI może dodatkowo wykonywać w trakcie wspólnego zarządzania AFI.

W pkt 2 lit. a) Załącznika I Dyrektywy ZAFI wymieniono administrowanie, do którego została zaliczona:

• obsługa prawna i usługi w zakresie rachunkowości w zarządzaniu funduszami;
• zapytania klientów;
• wycena i wyznaczanie ceny w tym zeznania podatkowe;
• monitorowanie przestrzegania uregulowań;
• prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa i udziałów;
• podział dochodu;
• emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa i udziałów;
• ustalenia umowne, w tym wysyłanie świadectw;
• przechowywanie ksiąg.

Podobnie Dyrektywa UCITS, w art. 6 ust. 2 zdanie ostatnie stanowi, że „Działalność związana z zarządzaniem UCITS obejmuje, do celów niniejszej dyrektywy, obowiązki, o których mowa w załączniku II”. W katalogu czynności, wymienionym w załączniku nr II do dyrektywy UCITS określającym funkcje wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem, wymienione zostały:

• zarządzanie inwestycjami,
• administracja:

a) obsługa prawna i obsługa rachunkowo-księgowa w zakresie zarządzania funduszem;

b) zapytania klientów;

c) wycena i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe);

d) monitorowanie przestrzegania uregulowań;

e) prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa;

f) wypłata zysków;

g) emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa;

h) rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń);

i) prowadzenie ksiąg,

- wprowadzanie do obrotu.

W wyroku z 17 stycznia 2013 r. (III SA/Wa 1466/12), w którym Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zauważył, że „skoro pojęcie „zarządzania” specjalnymi funduszami inwestycyjnymi przewidziane w art. 135 Dyrektywy 112 stanowi autonomiczne pojęcia prawa wspólnotowego, powinno być zdefiniowane, również w prawie krajowym, z punktu widzenia prawa wspólnotowego, a jego treści nie można zmienić w wewnętrznych aktach prawodawczych poszczególnych państw członkowskich”.

Należy podkreślić, że do 1 kwietnia 2013 roku usługa zarządzania była zdefiniowana w art. 43 ust. 8 Ustawy o VAT. Intencję ustawodawcy wprost potwierdza uzasadnienie do rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 805) przewidującego uchylenie art. 43 ust. 8 ustawy o VAT. Zgodnie z uzasadnieniem:

• „Celem zaproponowanej zmiany jest dostosowanie przepisów ustawy o podatku od towarów usług do orzecznictwa TSUE”.

• „W wyroku w sprawie C-169/04 Abbey National Trybunał wskazał, że art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy nie zawiera żadnej definicji pojęcia zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi. Wykładnia tego przepisu powinna być dokonywana z uwzględnieniem kontekstu, w jaki się wpisuje, celów oraz układu tej dyrektywy oraz z uwzględnieniem zwłaszcza ratio legis zwolnienia, które przewiduje pkt 59 tego wyroku”.
• „Trybunał w ww. wyroku orzekł, że pojęcie „zarządzania” funduszami (powierniczymi), o którym mowa w art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy jest autonomicznym pojęciem prawa wspólnotowego, którego treść nie może być zmieniona przez państwa członkowskie”.
• „W świetle powyższego państwa członkowskie nie są uprawnione do definiowania w prawie krajowym pojęcia „zarządzania funduszami inwestycyjnymi” dlatego też uzasadnione jest usunięcie przepisu art. 43 ust. 8 z ustawy o VAT.

W związku z powyższym pojęcie zarządzanie funduszami jest autonomicznym pojęciem prawa wspólnotowego.

Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej również: „TSUE”) dokonało wykładni pojęcia „zarządzanie funduszami inwestycyjnymi” na gruncie Dyrektywy VAT:

• TSUE w orzeczeniu z 4 maja 2006 r. w sprawie C-169/04 (Abbey National plc Inscape lnvestment Fund v. Commissioners of Customs Excise) podkreślił, że jest to autonomiczne pojęcie prawa wspólnotowego, które nie może być zmienione przez państwa członkowskie. Dalej wskazał, że pojęcie zarządzania funduszami powierniczymi, o których mowa w tym przepisie obejmuje usługi w zakresie administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jeżeli tworzą one odrębną całość i - jeśli je oceniać globalnie - są specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszami;
• w orzeczeniu z 7 marca 2013 r. w sprawie C-275/11 GfBk Gesellschaft fur Borsenkommunikation mbH (Legalis) TSUE zajmował się kwestią możliwości zastosowania zwolnienia z VAT na podstawie art. 13 część B lit. d) VI dyrektywy (odpowiadającego obecnie obowiązującemu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE w stosunku do usług doradztwa inwestycyjnego świadczonych przez GfBk spółce inwestycyjnej. GfBk jest spółką świadczącą usługi m.in. w zakresie doradztwa giełdowego i inwestycyjnego. GfBk świadczyła na rzecz specjalnego otwartego funduszu inwestycyjnego usługi w zakresie doradztwa w „zarządzaniu majątkiem funduszu” oraz udzielania zaleceń odnośnie do kupna lub sprzedaży aktywów. Spór z organami podatkowymi dotyczył tego, czy do takich usług GfBk może zastosować zwolnienie na podstawie art. 13 część B lit. d) VI dyrektywy. TSUE zauważył przede wszystkim, że „aby usługi zarządzania świadczone przez osobę trzecią można było zakwalifikować jako transakcje podlegające zwolnieniu w rozumieniu art. 13 część B lit. d pkt 6 VI dyrektywy, muszą one stanowić w globalnej ocenie odrębną całość oraz spełniać szczególne i istotne funkcje z zakresu zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi”. Trybunał potwierdził natomiast możliwość stosowania zwolnienia dla doradztwa inwestycyjnego w zakresie inwestowania w zbywalne papiery wartościowe świadczone przez osobę trzecią na rzecz TFI zarządzającego specjalnym funduszem inwestycyjnym.

Z powołanego orzecznictwa TSUE wynika więc, że państwa członkowskie nie mogą samodzielnie tworzyć definicji zarządzania na potrzeby omawianego zwolnienia z podatku od towarów i usług (VAT). Na pojęcie „zarządzania funduszami” składa się zatem szereg czynności wykonywanych również przez podmioty inne niż podmioty zarządzające funduszami. TSUE uznał usługi m.in. w zakresie zarządzania inwestycjami, prowadzenia rachunkowości funduszy, wyceny, administracji, a także doradztwa inwestycyjnego świadczone przez podmiot zarządzający (osobę trzecią) za zwolnione z opodatkowania VAT. W związku z tym, w nawiązaniu do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej Wnioskodawca wskazuje, że pojęciu „zarządzania funduszami inwestycyjnymi” nadaje się dość szerokie znaczenie, które poza zarządzaniem portfelem i ryzykiem funduszu inwestycyjnego obejmuje również dodatkowe czynności, określone w pkt 2 załącznika I do Dyrektywy ZAFI oraz w załączniku II do Dyrektywy UCITS. Mieszczą się w nim w szczególności czynności z zakresu „administracji”, do których należy zaliczyć m.in. obsługę prawną w zakresie zarządzania funduszem.

Powyższa wykładnia została potwierdzona również w wyroku z 2 października 2019 r. (I SA/Wr 370/19), w którym Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu, który dodatkowo stwierdził, że „Sąd podziela pogląd, że ustawodawca unijny obejmuje zwolnieniem także czynności opisane w pkt 2 załącznika I do Dyrektywy ZAFI. Czynności wskazane we wniosku są bowiem nierozerwalnie związane z czynnością zarządzania portfelem inwestycyjnym i ryzykiem. Bez obsługi prawnej nie jest bowiem możliwe poprawne i skuteczne zarządzanie przez ASI. Wskazuje na to wypracowane w orzecznictwie TSUE autonomiczne pojęcie „zarządzania” funduszami, które poza zarządzaniem portfelem i ryzykiem obejmuje także czynności dodatkowe odpowiednio określone w załączniku II do Dyrektywy UCITS oraz w pkt 2 załącznika I do Dyrektywy ZAFI.”

Należy przy tym podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 Ustawy o VAT winny być interpretowane w sposób ścisły, ponieważ zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek od towarów i usług (VAT) pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika.

Stanowisko Wnioskodawcy zaprezentowane w przedmiotowym Wniosku dotyczące wykładni przepisów wspólnotowych oraz zakresu zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 12 Ustawy o VAT potwierdzają liczne interpretacje indywidualne organów podatkowych, w tym:

• interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 3 listopada 2014 r. o numerze IPPP1/443-1212/14-3/AS (w przedmiocie zwolnienia z podatku od towarów i usług, usług zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu inwestycyjnego, usługi doradztwa w zakresie zarządzania portfelem funduszu inwestycyjnego oraz usługi administrowania funduszem inwestycyjnym);

• interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 30 kwietnia 2015 r. o numerze IPPP1/4512-138/15-2/MPe (w przedmiocie zwolnienia z podatku od towarów i usług usługi w zakresie obsługi prawnej zarządzania inwestycjami oraz administracji Funduszami);
• interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 30 października 2014 r. o numerze IPPP2/443-773/14-2/BH (w przedmiocie zwolnienia z podatku od towarów i usług usługi wyceny aktywów funduszy inwestycyjnych zgodnie z Ustawą o funduszach inwestycyjnych);
• interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 19 lutego 2014 r. o numerze IPPP1/443-30/14-2/MP (w przedmiocie zwolnienia z podatku od towarów i usług nabywania akcji lub udziałów w spółkach niepublicznych, opracowania i wdrażania programów mających na celu podniesienie wartości nabytych aktywów, zarządzania aktywami funduszu, administracja w zakresie posiadanych aktywów, zbycie akcji lub udziałów stanowiących aktywa funduszu);
• interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 22 lipca 2022 r., znak 0114-KDIP4-3.4012.273.2022.1.IG.

W ocenie Spółki, nie ulega wątpliwości, że Fundusze Sekurytyzacyjne, na rzecz których Wnioskodawca świadczy Usługi, jako alternatywne fundusze inwestycyjne w rozumieniu Ustawy, mieszczą się w kategorii podmiotów wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 Ustawy o VAT.

Świadczone przez Wnioskodawcę na rzecz Funduszy Sekurytyzacyjnych Usługi (czynności opisane we wniosku interpretacyjnym) stanowią, zdaniem Wnioskodawcy, obsługę prawną w rozumieniu załącznika II do Dyrektywy UCITS oraz w pkt 2 załącznika I do Dyrektywy ZAFI, tj. obsługę prawną w zakresie zarządzania funduszem, traktowaną na równi z innymi czynnościami zarządzania funduszem, bowiem:

• tworzą odrębną całość (stanowią usługę kompleksową tworzącą odrębną, logicznie skonstruowaną i spójną całość),
• są specyficzne i istotne dla zarządzania Funduszami Sekurytyzacyjnymi,
• regulują cel wprowadzenia zwolnień z podatku od towarów i usług (VAT) dla usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi.

Usługi opisane we wniosku interpretacyjnym są usługą nierozerwalnie związaną z działalnością Funduszy Sekurytyzacyjnych, tj. jej skutkiem jest spełnienie specyficznych i istotnych funkcji zarzadzania funduszem inwestycyjnym. Zdaniem Wnioskodawcy, zakres opisanych przez Wnioskodawcę czynności, składających się na Usługi, wypełnia definicję „zarządzania” w świetle wniosków wynikających z orzecznictwa TSUE i podlega zwolnieniu na gruncie Ustawy o VAT.

Mając na uwadze powyższe uwagi, Wnioskodawca wnosi o potwierdzenie, że Usługi, które Wnioskodawca świadczy na rzecz Funduszy na podstawie Umów stanowią usługę zwolnioną z podatku VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1570 ze zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT,

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT:

Natomiast art. 8 ust. 1 ustawy o VAT stanowi, że:

Z tak szeroko sformułowanej definicji wynika, że przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę. Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu.

Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy zwrócić uwagę na to, że usługą jest tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący z niego korzyść.

Podkreślić należy, że nie każda czynność stanowiąca świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ustawy, podlega jednak opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

W świetle zapisów art. 15 ust. 1 ustawy:

Zgodnie z ust. 2 powołanego artykułu:

Z przedstawionych okoliczności sprawy wynika, że jako spółka komandytowo-akcyjna posiadają Państwo siedzibę na terytorium Polski i są zarejestrowanym, czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Przedmiotem Państwa działalności jest działalność prawnicza. Świadczą Państwo usługi na rzecz funduszy sekurytyzacyjnych (funduszy inwestycyjnych zamkniętych niestandaryzowanych funduszy sekurytyzacyjnych), utworzonych i działających na podstawie ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, których organem jest Towarzystwo, a tym samym, posiadających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Fundusze są alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, prowadzącymi działalność jako fundusze inwestycyjne zamknięte niestandaryzowane fundusze sekurytyzacyjne. Działalność Funduszy polega na emisji certyfikatów inwestycyjnych, które są dystrybuowane do podmiotów zewnętrznych oraz lokowaniu pozyskanych w ten sposób środków w określone kategorie lokat, z których główną kategorię lokat stanowią wierzytelności.

Spółka zawarła z Funduszami Sekurytyzacyjnymi umowy o świadczenie usług doradztwa prawnego, na podstawie których świadczy na rzecz Funduszy usługi, na które składają się wykonywane na podstawie Umów czynności:

• doradztwo prawne w zakresie bieżącej obsługi prawnej działalności Funduszy,
• doradztwo prawne w zakresie relacji Funduszy z organami administracji państwowej i sądami,
• reprezentowanie Funduszy przed organami administracji i sądami,
• doradztwo prawne związane z lokowaniem aktywów przez Fundusze,
• badanie due diligence potencjalnych przedmiotów lokat Funduszu,
• doradztwo prawne w zakresie nabywania i zbywania lokat Funduszy,
• doradztwo prawne w ramach nadzoru nad lokatami Funduszy,
• doradztwo prawne w zakresie bieżącej obsługi prawnej, w tym w ramach zmian statutów Funduszy oraz przygotowywania uchwał Zgromadzeń Inwestorów Funduszy,
• doradztwo prawne w zakresie obsługi prawnej związanej z tworzeniem i przekształceniem Funduszy,
• doradztwo prawne w zakresie obsługi prawnej związanej z likwidacją Funduszy.

Przy tak przedstawionym opisie sprawy mają Państwo wątpliwości, czy świadczenie przez Spółkę na rzecz Funduszy opisanych usług doradztwa prawnego korzysta ze zwolnienia od podatku od towarów i usług.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy, przewidują dla niektórych towarów i usług zwolnienie od podatku. Zastosowanie zwolnienia od podatku, jako odstępstwo od zasady powszechności i równości opodatkowania, możliwe jest jedynie w przypadku wykonywania czynności ściśle określonych w ustawie oraz w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie jej upoważnienia.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku dostaw towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy o VAT.

Stosownie do treści art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT,

Na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy o VAT,

Stosowanie zwolnień od podatku ma charakter wyjątkowy i nie podlega wykładni rozszerzającej. W efekcie podatnik uprawniony będzie do zastosowania ww. preferencji jedynie, gdy charakter czynności świadczonych przez niego w sposób jednoznaczny i niebudzący wątpliwości wyczerpuje znamiona ujęte w treści przepisu statuującego jego prawo do zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług.

Jednocześnie zwrócić należy uwagę na przepis art. 43 ust. 22 ustawy, zgodnie z którym,

Stosownie zaś do art. 43 ust. 23 ustawy,

Powyższe przepisy umożliwiają wybór opodatkowania określonych usług, które dotychczas obligatoryjnie korzystały ze zwolnienia od podatku – w tym m.in. właśnie usług zarządzania określonych w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy, przy czym możliwość wyboru opcji opodatkowania dotyczy wyłącznie usług świadczonych na rzecz innych podatników, przy zachowaniu warunków określonych w art. 43 ust. 22 i 23 ustawy.

Należy wskazać, że zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy, uzależnione jest od łącznego spełnienia dwóch warunków:

1)przedmiotowego – świadczone usługi powinny być kwalifikowane jako usługi zarządzania oraz

2)podmiotowego – ww. usługi zarządzania powinny być świadczone w odniesieniu do funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych i zbiorczych portfeli papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi oraz do portfeli inwestycyjnych funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a, lub ich części.

Wskazać należy, że przepisy ustawy o VAT nie definiują pojęcia usług zarządzania. Jednakże przepis art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT stanowi implementację do krajowego porządku prawnego przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 2006 r. nr 347/1 ze zm.), zgodnie z którym:

W kontekście ww. przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE, TSUE wielokrotnie wskazywał, że jego wykładnia powinna być dokonywana z uwzględnieniem kontekstu, w jaki się wpisuje, celów oraz układu tej dyrektywy oraz z uwzględnieniem zwłaszcza ratio legis zwolnienia, które przewiduje.

TSUE przypominał ponadto, że zwolnienia od podatku stanowią wyjątki od ogólnej zasady, zgodnie z którą opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają wszystkie usługi świadczone odpłatnie przez podatnika, wobec czego należy dokonywać ich ścisłej wykładni. Ponadto zauważono, że zwolnienia przewidziane w art. 13 Szóstej Dyrektywy stanowią autonomiczne pojęcia prawa wspólnotowego, a zatem powinny zostać zdefiniowane z punktu widzenia prawa wspólnotowego, co ma na celu uniknięcie rozbieżności w stosowaniu systemu podatku VAT w poszczególnych państwach członkowskich.

W kwestii wyjaśnienia pojęcia „zarządzania funduszem” można wskazać, że z ugruntowanego orzecznictwa TSUE (m.in. w sprawach C-169/04, C-275/11, C-595/13) wynika, że celem zwolnienia z opodatkowania transakcji związanych z zarządzaniem funduszami powierniczymi, przewidzianego w art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy (obecnie art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE), jest w szczególności ułatwienie małym inwestorom inwestowania w papiery wartościowe za pomocą przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Celem pkt 6 tego przepisu jest zapewnienie neutralności podatkowej wspólnego systemu podatku VAT w kwestii wyboru między inwestowaniem bezpośrednim w papiery wartościowe, a inwestowaniem za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Z powyższego wynika, że transakcje, których dotyczy to zwolnienie, są typowe dla działalności, jaką wykonują przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania. Zatem art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu zbiorowym portfelem obejmuje czynności, które polegają na zarządzaniu samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe, takie jak te zamieszczone w załączniku II do zmienionej Dyrektywy Rady 85/611/EWG z 20 grudnia 1985 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) (85/611/EWG) w rubryce „Administracja”, które są czynnościami właściwymi przedsiębiorstwom zbiorowego inwestowania. Dyrektywa 85/611/EWG została zastąpiona dyrektywą 2009/65/WE z 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS).

Zgodnie z art. 6 ust. 2 Dyrektywy 2009/65/WE:

Załącznik II do tej dyrektywy określa funkcje wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem. Są to odpowiednio:

Wskazana wyżej definicja zarządzania ma zastosowanie również w odniesieniu do specjalnych funduszy inwestycyjnych innych niż objęte dyrektywą UCITS. W pkt 38 wyroku w sprawie C-595/13 TSUE stwierdził, że spółki takie jak będące przedmiotem postępowania głównego, które zostały utworzone przez wielu inwestorów wyłącznie w celu zainwestowania zgromadzonego majątku w nieruchomości, nie mogą zostać uznane za przedsiębiorstwo zbiorowego inwestowania w rozumieniu dyrektywy UCITS. W takich okolicznościach faktycznych, tj. w odniesieniu do funduszy innych niż objętych dyrektywą UCITS, TSUE przytoczył definicję zarządzania funduszami, którą podał w wyroku C-169/04, a więc nawiązującą do dyrektywy UCITS. W ww. wyroku w sprawie C‑595/13 TSUE wskazał, że poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu portfelem do szczególnych funkcji przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania należą funkcje administrowania samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania, takie jak te wymienione w załączniku II do dyrektywy UCITS w rubryce „Administracja”. Zdaniem TSUE, nie tylko zarządzanie inwestycjami, wiążące się z wyborem i zbywaniem aktywów będących przedmiotem takiego zarządzania, lecz również usługi administracyjne i rachunkowe, takie jak obliczanie kwoty dochodów i ceny jednostek uczestnictwa lub udziałów funduszu, wycena aktywów, rachunkowość, przygotowywanie deklaracji w celu podziału dochodów, dostarczanie informacji i dokumentacji na temat rachunków okresowych i deklaracji podatkowych, statystyk i podatku VAT, a także opracowywanie prognoz przychodów wchodzą w zakres pojęcia „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy.

Biorąc powyższe pod uwagę, uznać należy, że Usługi wykonywane przez Państwa mieszczą się w definicji zarządzania w rozumieniu tego określenia zdefiniowanego przez TSUE. Opisane Usługi zawierają się w ww. załączniku II do dyrektywy 2009/65/WE. W konsekwencji, spełniony zostanie warunek przedmiotowy dla zastosowania zwolnienia wynikającego z art. 43 ust. 1 pkt 12 dla ww. Usług.

Usługi te będą podlegać zwolnieniu od podatku pod warunkiem, że spełnione będzie kryterium podmiotowe. Drugim bowiem warunkiem określonym w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT jest warunek podmiotowy. Ww. zwolnieniu podlegają usługi zarządzania świadczone na rzecz funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych lub zbiorczych portfeli papierów wartościowych w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi bądź zarządzania portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a) lub ich częścią.

Pod pojęciem przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi należy rozumieć przepisy ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 681 ze zm.) – dalej jako u.f.i., a także akty wykonawcze wydane na podstawie przepisów tej ustawy.

Zgodnie z art. 1 u.f.i.,

Stosownie do art. 38 ust. 1 u.f.i.,

Jak stanowi art. 39 ust. 1 u.f.i.,

Natomiast w art. 5 u.f.i. wskazano, że

Z kolei zgodnie z art. 2 pkt 9 u.f.i.:

Zgodnie natomiast z art. 2 pkt 7 u.f.i.,

U.f.i. wyraźnie rozróżnia zatem pojęcie „funduszu inwestycyjnego” oraz „funduszu zagranicznego”.

Zagraniczne alternatywne fundusze inwestycyjne zostały zdefiniowane w u.f.i. pod pojęciem „unijnego AFI”. Zgodnie z art. 2 pkt 10b u.f.i.:

Natomiast na potrzeby u.f.i. za alternatywny fundusz inwestycyjny uznaje się fundusze inwestycyjne typu „specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty” oraz „fundusz inwestycyjny zamknięty” (art. 3 ust. 4 pkt 2 u.f.i.) oraz alternatywną spółkę inwestycyjną (art. 8a ust. 1 u.f.i.).

Mając powyższe na uwadze, fundusze zagraniczne oraz unijne AFI nie mieszczą się w zakresie pojęciowym „fundusze inwestycyjne, alternatywne fundusze inwestycyjne (…) w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi”, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT.

Uwzględniając powyższe, ze zwolnienia z podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT mogą korzystać czynności zarządzania funduszami z siedzibą w Polsce. W konsekwencji, powyższe zwolnienie nie znajdzie zastosowania do funduszy mających siedzibę za granicą.

Działalność alternatywnych funduszy inwestycyjnych jest regulowana przepisami ww. ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Zgodnie z art. 2 pkt 10a u.f.i.:

W myśl art. 3 ust. 1 u.f.i.:

Zgodnie z art. 3 ust. 4 u.f.i.:

Jak stanowi art. 4 ust. 1 u.f.i.:

Stosownie do art. 4 ust. 1a u.f.i.:

Według art. 45 ust. 1 u.f.i.:

Na podstawie art. 45 ust. 1a u.f.i.:

Zgodnie z art. 45a ust. 1 u.f.i.:

W myśl art. 183 ust. 1 u.f.i.:

Natomiast w myśl art. 183 ust. 2 u.f.i.:

Zgodnie z art. 183 ust. 3 u.f.i:

Według art. 192 ust. 1 u.f.i.:

W niniejszej sprawie, podmiotami, na rzecz których świadczą Państwo usługi są fundusze sekurytyzacyjne (fundusze inwestycyjne zamknięte niestandaryzowane fundusze sekurytyzacyjne), o których mowa w ustawie o funduszach inwestycyjnych.

Z uwagi na powołane przepisy ustawy o funduszach inwestycyjnych należy stwierdzić, że również przesłanka podmiotowa uprawniająca do zastosowania zwolnienia od podatku, dotycząca świadczenia przez Państwa usług doradztwa prawnego zostanie spełniona.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności sprawy oraz wnioski płynące z powołanych powyżej przepisów jak również orzecznictwa TSUE należy stwierdzić, że usługi doradztwa prawnego, które Państwo świadczą, mieszczą się w zakresie czynności zarządzania funduszami inwestycyjnymi wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy. W konsekwencji będą podlegać zwolnieniu od podatku VAT na podstawie ww. artykułu.

Państwa stanowisko jest zatem prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).