Interpretacja indywidualna z dnia 13 lutego 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-3.4015.174.2022.6.BB

Skutki podatkowe darowizny lokalu nabytego w drodze spadku.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od spadków i darowizn jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

2 grudnia 2022 r. wpłynął Pani wniosek z 1 grudnia 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od spadków i darowizn w zakresie zachowania prawa do ulgi mieszkaniowej w przypadku zbycia mieszkania. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwania – pismami z 26 stycznia oraz 6 lutego 2023 r. Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawczyni przekazująca (darująca) przedmiotową nieruchomość, weszła w jej posiadanie na podstawie nabycia spadku. Został złożony wniosek o zastosowanie tzw. ulgi meldunkowej określonej w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Ponadto po przekazaniu przedmiotowego mieszkania (umowa darowizny) zostanie ustanowiona na rzecz Wnioskodawczyni dożywotnie i nieodpłatne zamieszkiwanie w przedmiotowym lokalu (bezpłatna służebność).

W uzupełnieniach wniosku Wnioskodawczyni wskazała, że:

11 lipca 1972 r. rodzice Wnioskodawczyni: matka i jej mąż (ojczym Wnioskodawczyni) dostali przydział na lokal mieszkalny położony w (…), gdzie zamieszkali wraz  z Wnioskodawczynią i jej siostrą. W 2000 r. rodzice przekształcili ww. mieszkanie w spółdzielcze własnościowe.

Z chwilą uzyskania pełnoletności Wnioskodawczyni wyprowadziła się z mieszkania rodziców w 1983 r., co też uczyniła jej siostra.

19 maja 2014 r. zmarł ojczym Wnioskodawczyni (który Wnioskodawczynię i jej siostrę, wraz z matką, wychował ale nie usynowił). Ze względu na zły stan zdrowia matka Wnioskodawczyni spadku po swoim mężu (a ojczymie Wnioskodawczyni) nie uregulowała, mieszkając w lokalu do chwili swojej śmierci, tj. do 29 marca 2019 r.

Po śmierci swojej mamy Wnioskodawczyni postanowiła uregulować stan prawny ww. mieszkania. Na mocy własnoręcznie napisanego testamentu przez mamę Wnioskodawczyni okazało się, że ww. mieszkanie dziedziczy Wnioskodawczyni jako jedna z jej córek.

11 grudnia 2019 r. prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego Wnioskodawczyni nabyła spadek po mamie czyli prawo do opisanego wyżej lokalu. Ponieważ mieszkanie było wspólne (mamy oraz ojczyma Wnioskodawczyni) Wnioskodawczyni odziedziczyła 75% udziału mieszkania, który należał się jej mamie. Pozostałe 25% udziałów należy do rodziny ojczyma Wnioskodawczyni. W chwili kiedy Wnioskodawczyni odziedziczyła spadek po mamie jej siostra już w nim zamieszkiwała od 2018 r.

Wnioskodawczyni odnalazła spadkobierców ojczyma i prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego z 2 marca 2021 r. nabyli oni 25% udziału w tym mieszkaniu.

Ze względu na pandemię Wnioskodawczyni spóźniła się z drukiem SD-Z2 w związku  z nabyciem spadku po mamie (ze sprawy z 11 grudnia 2019 r. w Sądzie Rejonowym).

Urząd Skarbowy uznał, że Wnioskodawczyni musi zapłacić podatek od spadków  i darowizn, dlatego też skorzystała z ulgi mieszkaniowej określonej w art. 16 ustawy  o podatku od spadków i darowizn, ponieważ nie było jej stać na zapłacenie tak wysokiej kwoty podatku. 15 czerwca 2021 r. Wnioskodawczyni złożyła druk SD-3 i następnie zameldowała się (21 lipca 2021 r.) oraz zamieszkała wraz z siostrą w odziedziczonym po matce mieszkaniu.

Wnioskodawczyni chciałaby się zrzec swoich udziałów w ww. mieszkaniu na rzecz swojej siostry, ponieważ zamieszkuje w nim i opłaca go od 2018 r. Wnioskodawczyni w zamian za to chciałaby zamieszkiwać tam aż do chwili swojej śmierci.

Na pewno w drodze zrzeczenia się udziałów nie nastąpi przekształcenie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w odrębną własność lokalu. Nastąpiłoby natomiast zbycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, na podstawie umowy dożywocia tzw. umowy nienazwanej. Będzie to umowa mieszana do której będą mieć zastosowanie m.in. przepisy art. 908-916 Kodeksu cywilnego. Wnioskodawczyni chciałaby przenieść prawo do mieszkania spółdzielczego własnościowego na rzecz swojej siostry w zamian za zobowiązanie do opieki nad nią.

W testamencie mama wskazała Wnioskodawczynię jako spadkobierczynię tego mieszkania, natomiast siostra Wnioskodawczyni była również jej biologiczną córką  i w testamencie nie pisało nic o wydziedziczeniu siostry, więc gdyby nie było testamentu to siostra Wnioskodawczyni dziedziczyłaby razem z nią jako spadkobierca.

Obecnie Wnioskodawczyni jest po rozmowach z pozostałymi spadkobiercami (25% po ojczymie) gdzie ustalono, że siostra Wnioskodawczyni spłaci pozostałych spadkobierców,  a oni zbędą swoje prawa do tego mieszkania na podstawie umowy sprzedaży. Sprawa jest już u notariusza w lutym lub na początku marca powinien zostać podpisany akt notarialny, który by potwierdzał, że pozostali spadkobiercy nie roszczą sobie pretensji do opisanego mieszkania. W związku z tym, gdyby Wnioskodawczyni mogła też przenieść tytuł prawny tego mieszkania na swoją siostrę byłaby ona w posiadaniu 100%, czyli całości.

Całe planowane zdarzenie Wnioskodawczyni chciałaby dokonać najpóźniej w 2024 r.

Umowa dożywocia w odczuciu Wnioskodawczyni nie spowoduje złamania zasad ulgi mieszkaniowej, z której Wnioskodawczyni skorzystała.

Pytanie

Czy przeniesienie prawa własności nieruchomości (lub udziału) w nieruchomości  i ustanowienie na rzecz Wnioskodawczyni służebności dożywotniego mieszkania spowoduje utratę ulgi określonej w art. 16 ust. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn?

Pani stanowisko w sprawie

Pani zdaniem, w związku z darowizną lokalu mieszkalnego nabytego w ramach spadku po matce, nie utraci Pani z tego tytułu prawa do ulgi zawartej w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn, jeżeli faktycznie będzie Pani w tym lokalu zamieszkiwać przez okres  5 lat, począwszy od okresu określonego w art. 16 ust. 2 pkt 5 lit. a) ww. ustawy, tj. od dnia złożenia zeznania SD-3.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1043 ze zm.):

Ustawa o podatku od spadków i darowizn nie zawiera definicji pojęcia „spadek”, dlatego należy w tym zakresie odwołać się do przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.). W myśl art. 922 § 1 tej ustawy :

Zgodnie z art. 924 ww. ustawy :

Natomiast, stosownie do przepisu art. 925 Kodeksu cywilnego:

Stosownie do art. 1025 § 1 i 2 ww. ustawy:

Z powołanych powyżej przepisów wynika, że datą nabycia majątku w drodze dziedziczenia jest data otwarcia spadku, czyli data śmierci spadkodawcy. Prawomocne postanowienie sądu lub akt poświadczenia dziedziczenia mają charakter deklaratoryjny i stwierdzają jedynie nabycie przez spadkobiercę spadku, które nastąpiło z chwilą śmierci spadkodawcy.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn :

Stosownie do art. 6 ust. 4 cyt. ustawy :

Zatem datą nabycia majątku w drodze dziedziczenia jest data otwarcia spadku, czyli data śmierci spadkodawcy, natomiast obowiązek podatkowy powstaje z datą uprawomocnienia się postanowienia o nabyciu spadku lub z datą wpisu do Rejestru Spadkowego aktu poświadczenia dziedziczenia.

Stosownie do art. 16 ust. 1 ww. ustawy:

Stosownie do art. 16 ust. 2 ww. ustawy:

Celem norm zawartych w treści ww. art. 16 jest nieobciążanie osób najbliższych darczyńcy oraz bliskich i najbliższych spadkodawcy znacznymi, pod względem finansowym, skutkami podatkowymi z tytułu przyrostu majątkowego w postaci nieruchomości bądź lokalu, gdy nie dysponują budynkiem lub lokalem mieszkalnym i zamierzają zamieszkiwać w nabytym lokalu lub budynku przez 5 lat.

W myśl art. 16 ust. 7 omawianej ustawy:

Z powyższych przepisów wynika, że zachowanie prawa do ulgi mieszkaniowej wymaga spełnienia warunków ściśle określonych w przepisach, w tym zamieszkiwanie w substancji mieszkaniowej objętej ulgą w czasie przepisami zakreślonym i nie zbywania jej przez określony czas, z uwzględnieniem sytuacji określonych w art. 16 ust. 7 cyt. ustawy.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że 11 grudnia 2019 r. na podstawie prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego nabyła Pani spadek po mamie w postaci spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Pani mama ustanowiła testament, w którym wskazała Panią jako spadkobierczynię ww. mieszkania. Pani siostra, która jest również biologiczną córką spadkodawczyni, nie została powołana do testamentu. Ponieważ mieszkanie było wspólne (Pani mamy oraz Pani ojczyma, który Panią wychowywał ale nie przysposobił) odziedziczyła Pani 75% udziału w mieszkaniu, który należał się Pani mamie. Pozostałe 25% udziałów należy do rodziny Pani ojczyma.  Ze względu na pandemię spóźniła się Pani z drukiem SD-Z2 w związku z nabyciem spadku po mamie. Skorzystała Pani z ulgi mieszkaniowej, określonej w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn – 15 czerwca 2021 r. złożyła Pani druk SD-3 i następnie zameldowała się oraz zamieszkała wraz z siostrą w odziedziczonym po matce mieszkaniu. Chciałaby się Pani zrzec swoich udziałów w ww. mieszkaniu na rzecz swojej siostry, ponieważ siostra zamieszkuje w nim i opłaca go od 2018 r. W zamian za to chciałaby Pani zamieszkiwać w opisanym mieszkaniu aż do chwili swojej śmierci. Planuje Pani zbycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego na podstawie umowy dożywocia, tzw. umowy nienazwanej. Będzie to umowa mieszana, do której będą mieć zastosowanie m.in. przepisy art. 908-916 Kodeksu cywilnego. Chce Pani przenieść prawo do mieszkania spółdzielczego własnościowego na rzecz swojej siostry w zamian za zobowiązanie ze strony siostry do opieki nad Panią. Chciałaby Pani dokonać opisanych czynności najpóźniej w 2024 r.

Stoi Pani na stanowisku, że przeniesienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu na rzecz Pani siostry, na podstawie planowanej umowy nie spowoduje utraty prawa do ulgi mieszkaniowej.

Z takim stanowiskiem nie można się zgodzić.

Zgodnie z art. 155 §1 Kodeksu cywilnego:

W myśl art. 888 ww. Kodeksu:

Zgodnie z art. 908 omawianej ustawy:

Z powyższych przepisów wynika, że niezależnie od tego, czy zawrze Pani z siostrą umowę dożywocia, umowę darowizny czy inną umowę skutkującą przeniesieniem własności udziału w opisanym prawie do mieszkania (udziału w nim), to dokona Pani zbycia opisanej we wniosku substancji mieszkaniowej.

Unormowania art. 16 wprost nakładają obowiązek utrzymywania tytułu prawnego do nabytego w drodze spadku spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu (udziału  w nim). Przepis ten nakłada obowiązek utrzymania tytułu prawnego przez 5 lat, liczonych według zasad w tym przepisie wskazanych, z uwzględnieniem zasad określonych w ust. 7 pkt 2 tego przepisu.

Zatem planowane przez Panią przekazanie mieszkania na rzecz siostry (która nie uczestniczyła w spadku po Pani zmarłej mamie)  będzie skutkować zbyciem własności tego mieszkania. To oznacza, że nie zostaną zachowane warunki do utrzymania ulgi mieszkaniowej, określonej w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Bez znaczenia w opisanej przez Panią sytuacji jest więc to, że będzie Pani mieszkać  w opisanym mieszkaniu. Ustawodawca wymaga wprost, aby osoba, która korzysta  z ww. ulgi mieszkaniowej nie tylko mieszkała w lokalu objętym tą ulgą, ale również nie dokonywała jego zbycia.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Ta interpretacja stanowi ocenę Pani stanowiska wyłącznie w zakresie przepisów ustawy  o podatku od spadków i darowizn. W zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych wydano odrębne rozstrzygnięcie.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm., dalej jako: Ordynacja podatkowa). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.