Wyrok SN z dnia 14 grudnia 2021 r., sygn. II USKP 136/21

W wypadkach innych wad, w tym wymienionych w art. 156 § 1 k.p.a. i w przepisach, do których odsyła art. 156 § 1 pkt 7 k.p.a., konieczne jest wszczęcie odpowiedniego postępowania administracyjnego w celu stwierdzenia nieważności decyzji i wyeliminowania jej z obrotu prawnego. Wśród przewidzianych w art. 477⁹ § 3 k.p.c., art. 477¹⁰ § 2 k.p.c. i art. 477¹⁴ k.p.c. sposobów rozpoznania odwołania przez sąd ubezpieczeń społecznych nie przewidziano stwierdzania nieważności decyzji organu, nawet przy odpowiednim stosowaniu art. 180 § 1 k.p.a. Obowiązkiem sądu w granicach wyznaczonych decyzją i wniesionym odwołaniem jest stwierdzenie czy decyzja zgodna jest z przepisami prawa materialnego. Z kolei postępowanie toczące się w trybie art. 158 k.p.a. jest jednym z trybów pozaodwoławczych; nie jest kontynuacją rozpoznawania sprawy będącej przedmiotem decyzji administracyjnej, lecz sprawą „w przedmiocie stwierdzenia nieważności” tej decyzji, które - z mocy art. 16 § 1 zdanie drugie k.p.a. - może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w tym Kodeksie lub w ustawach szczególnych. Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej jest więc postępowaniem administracyjnym ograniczającym się do ustalenia, czy decyzja dotknięta jest jedną z wad wymienionych w art. 156 § 1 pkt 1-7 k.p.a. Rozstrzygnięcie kończące to postępowanie następuje w drodze decyzji (art. 158 § 1 k.p.a.) podejmowanej przez organ administracji publicznej (art. 156 § 1 k.p.a.), toteż orzekanie w tej kwestii samodzielnie przez sąd powszechny byłoby naruszeniem kompetencji właściwego organu administracji publicznej. Dopiero od decyzji wydanej w przedmiocie stwierdzenia nieważności postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych stronie przysługuje odwołanie do właściwego sądu pracy i ubezpieczeń społecznych.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

Prezes SN Piotr Prusinowski (przewodniczący) ‎

SSN Bohdan Bieniek ‎

SSN Jolanta Frańczak (sprawozdawca)

w sprawie z wniosku R. B. ‎przeciwko Wojewódzkiemu Zespołowi do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w B. ‎o ustalenie stopnia niepełnosprawności, ‎po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 14 grudnia 2021 r., ‎skargi kasacyjnej wnioskodawcy od wyroku Sądu Okręgowego w B. ‎z dnia 24 lipca 2019 r., sygn. akt V Ua (…),