Na podstawie art. 120 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2014 r. poz. 613 i 587) zarządza się, co następuje:

§ 2.[Stosowanie przepisów rozporządzenia] 1. Do prowadzenia ruchu zakładów górniczych prowadzących podziemne bezzbiornikowe magazynowanie substancji i zakładów górniczych prowadzących podziemne składowanie odpadów w górotworze otworami wiertniczymi przepisy rozporządzenia stosuje się odpowiednio, z wyjątkiem przepisów dotyczących gospodarki złożami kopalin w procesie ich wydobywania.

2. Do robót geologicznych oraz do wykonywania otworów wiertniczych w ruchu zakładów górniczych przepisy rozporządzenia stosuje się odpowiednio.

§ 3.[Wyłączenie stosowania przepisów rozporządzenia] Przepisów rozporządzenia nie stosuje się do robót wykonywanych techniką wiertniczą, zwanych dalej „robotami wiertniczymi”, w:

1) podziemnych wyrobiskach górniczych;

2) celu urabiania kopaliny.

§ 4.[Prace szczególnie niebezpieczne] Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o pracach szczególnie niebezpiecznych, należy przez to rozumieć prace:

1) określone w przepisach wydanych na podstawie art. 237¹⁵ § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.⁴⁾);

2) związane z:

a) montażem, przemieszczaniem i demontażem wiertnic, wież wiertniczych lub masztów wiertniczych i innych urządzeń wielkogabarytowych,

b) badaniem szczelności i sprawności całego przeciwerupcyjnego zabezpieczenia otworu wiertniczego,

c) przeprowadzaniem prób szczelności i wytrzymałości rurociągów, w przypadku gdy używa się do tych prób gazu palnego;

3) uznane jako szczególnie niebezpieczne przez kierownika ruchu zakładu górniczego otworowego.

§ 6.[Przegląd działań w celu zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników] Przedsiębiorca nie rzadziej niż raz na 12 miesięcy dokonuje przeglądu działań podjętych w celu zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników.

§ 7.[Miejsca pracy, zapewniające bezpieczeństwo pracowników] Przedsiębiorca projektuje, buduje, wyposaża, oddaje do użytku, obsługuje i utrzymuje miejsca pracy, w sposób zapewniający bezpieczeństwo pracowników.

§ 8.[Dokument bezpieczeństwa] 1. Przed rozpoczęciem prac, odrębnie dla każdego zakładu górniczego otworowego, przedsiębiorca sporządza dokument bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników, zwany dalej „dokumentem bezpieczeństwa”.

2. Zawartość dokumentu bezpieczeństwa określa załącznik do rozporządzenia.

3. Do sporządzania dokumentu bezpieczeństwa są wykorzystywane dokumenty i opracowania posiadane przez przedsiębiorcę.

4. Dokument bezpieczeństwa jest:

1) dostępny w zakładzie górniczym otworowym, wydzielonym jego oddziale lub w jednostce terenowej;

2) aktualizowany:

a) każdorazowo w przypadku zmiany, rozbudowy i przebudowy miejsca lub stanowiska pracy, powodujących zmianę warunków wykonywania pracy,

b) z zaznaczeniem środków, które zostały podjęte po wystąpieniu niebezpiecznych zdarzeń oraz wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych, w celu uniknięcia ich powtórzenia się.

5. Kierownik ruchu zakładu górniczego otworowego zapoznaje pracowników tego zakładu z dokumentem bezpieczeństwa lub z odpowiednią jego częścią.

6. Pracownik potwierdza pisemnie zapoznanie się z dokumentem bezpieczeństwa lub z odpowiednią jego częścią, w szczególności z oceną ryzyka zawodowego oraz ze stosowaniem niezbędnych rozwiązań zmniejszających to ryzyko.

7. Jeżeli dokument bezpieczeństwa tego wymaga, w zakładzie górniczym otworowym zapewnia się bezpieczne miejsca zbiórek oraz prowadzi listę zawierającą imiona i nazwiska pracowników przebywających w miejscach pracy.

§ 9.[Obowiązki kierownika ruchu zakładu górniczego] 1. Kierownik ruchu zakładu górniczego otworowego:

1) organizuje i prowadzi ruch zakładu górniczego otworowego;

2) ustala zakres działania poszczególnych działów ruchu oraz służb specjalistycznych zakładu górniczego otworowego;

3) dokonuje właściwego oraz zgodnego z przeznaczeniem doboru maszyn, urządzeń, materiałów, wyrobów z tworzyw sztucznych oraz środków strzałowych i sprzętu strzałowego w taki sposób, aby nie stwarzały one zagrożenia dla bezpieczeństwa i zdrowia osób oraz środowiska;

4) powołuje zespoły opiniodawcze do spraw ruchu zakładu górniczego otworowego.

2. Wykonując ustalenia, o których mowa w ust. 1 pkt 2, określa się w szczególności sposób:

1) koordynacji prac wykonywanych przez poszczególne działy ruchu zakładu górniczego otworowego i służby specjalistyczne oraz przez pracowników zatrudnionych w podmiotach, o których mowa w art. 121 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze;

2) wykonywania nadzoru nad pracami, o których mowa w pkt 1;

3) użytkowania maszyn i urządzeń w zakładzie górniczym otworowym.

3. Kierownik ruchu zakładu górniczego otworowego:

1) wyznacza osobę kierownictwa lub dozoru ruchu zakładu górniczego otworowego do wykonywania nadzoru nad prowadzeniem ruchu tego zakładu na danej zmianie albo nadzoruje osobiście ruch tego zakładu na danej zmianie;

2) ustala zasady zabezpieczenia zakładu górniczego otworowego na zmianach, na których ruch nie jest prowadzony, w dni wolne od pracy oraz w przypadku czasowego wstrzymania wydobywania kopaliny.

§ 10.[Służba dyspozytorska] 1. W zakładzie górniczym otworowym organizuje się służbę dyspozytorską ruchu tego zakładu, dostosowaną do potrzeb organizacji ruchu tego zakładu, oraz wyposaża ją w odpowiednie środki techniczne.

2. W szczególnych przypadkach zadania służby, o której mowa w ust. 1, wykonuje wyznaczona przez kierownika ruchu zakładu górniczego otworowego osoba kierownictwa lub dozoru ruchu tego zakładu.

3. Zadaniem służby, o której mowa w ust. 1, jest bieżąca kontrola ruchu zakładu górniczego otworowego i stanu bezpieczeństwa pracy.

4. Organizację i obsadę służby, o której mowa w ust. 1, ustala kierownik ruchu zakładu górniczego otworowego.

§ 11.[Zakres czynności kierownictwa i dozoru ruchu] 1. Dla osób kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego otworowego sporządza się zakresy czynności szczegółowo określające ich obowiązki, uprawnienia i zakres odpowiedzialności.

2. Zakresy czynności, o których mowa w ust. 1, zatwierdza:

1) przedsiębiorca dla kierownika ruchu zakładu górniczego otworowego;

2) kierownik ruchu zakładu górniczego otworowego dla podległych mu osób kierownictwa i dozoru ruchu tego zakładu.

3. Osoba, której doręczono zakres czynności, o którym mowa w ust. 1, potwierdza podpisem jego odbiór.

§ 12.[Osoby kierownictwa lub dozoru ruchu wyznaczone przez kierownika ruchu zakładu górniczego] Kierownik ruchu zakładu górniczego otworowego wyznacza osoby kierownictwa lub dozoru ruchu tego zakładu odpowiedzialne za:

1) ustalanie składów zespołów pracowników pod względem ich liczebności i kwalifikacji;

2) wyznaczenie kierujących zespołami pracowników.

§ 13.[Obowiązki osób kierujących zespołami pracowników] Osoby kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego otworowego oraz kierujący zespołami pracowników organizują i prowadzą prace osób zatrudnionych w ruchu tego zakładu, w sposób zapewniający bezpieczeństwo pracowników, ruchu tego zakładu, racjonalną gospodarkę złożem i ochronę środowiska.

§ 14.[Bezpieczne prowadzenie prac] 1. Rozkład pracy oraz dyżurów osób kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego otworowego ustala się w sposób zapewniający bezpieczne prowadzenie prac w okresie całej doby, w szczególności możliwość podejmowania decyzji w przypadku powstania zagrożenia.

2. Osoba dozoru ruchu zakładu górniczego otworowego obejmująca zmianę zapoznaje się z przebiegiem pracy zmiany poprzedniej w zakresie niezbędnym do prawidłowego i bezpiecznego kontynuowania prac.

§ 15.[Instrukcja bezpiecznego wykonywania pracy] 1. Kierownik ruchu zakładu górniczego otworowego jest odpowiedzialny za opracowanie instrukcji bezpiecznego wykonywania pracy dla stanowiska lub miejsca pracy w ruchu tego zakładu. Opracowane instrukcje muszą być zrozumiałe dla pracowników, których dotyczą.

2. Instrukcja, o której mowa w ust. 1, zawiera w szczególności:

1) opis czynności wykonywanych przed rozpoczęciem i po zakończeniu pracy;

2) zasady i sposób bezpiecznego wykonywania pracy;

3) zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych, stwarzających zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników, z uwzględnieniem zagrożeń występujących podczas wykonywania poszczególnych prac;

4) zasady ochrony przed zagrożeniami, o których mowa w pkt 3;

5) informacje o stosowaniu sprzętu ochronnego i ratunkowego.

3. Kierownik ruchu zakładu górniczego otworowego konsultuje projekt instrukcji, o której mowa w ust. 1, z pracownikami lub ich przedstawicielami, wyłonionymi w sposób przyjęty w danym zakładzie, a po zakończeniu konsultacji zatwierdza tę instrukcję.

4. Pracownicy potwierdzają pisemnie zapoznanie się z instrukcją, o której mowa w ust. 1.

§ 16.[Miejsca pracy] 1. Miejsca pracy organizuje się w sposób zapewniający odpowiednią ochronę przed zagrożeniami oraz utrzymuje się je w dobrym stanie, a wszelkie substancje niebezpieczne usuwa się lub kontroluje w sposób ustalony przez kierownika ruchu zakładu górniczego otworowego, aby nie narażać bezpieczeństwa i zdrowia pracowników.

2. Miejsca pracy wyposaża się w odpowiedni i łatwo dostępny sprzęt przeciwpożarowy.

3. Urządzenia przeciwpożarowe oraz gaśnice przenośne i przewoźne, zwane dalej „gaśnicami”:

1) oznakowuje się w sposób umożliwiający ich identyfikację;

2) poddaje się przeglądom technicznym oraz czynnościom konserwacyjnym zgodnie z wymogami określonymi w przepisach wydanych na podstawie art. 13 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2009 r. Nr 178, poz. 1380, z późn. zm.⁵⁾).

4. Daty przeprowadzonych przeglądów oraz czynności, o których mowa w ust. 3 pkt 2, wpisuje się, w sposób czytelny, na gaśnicach.

§ 17.[Informacja pracowników o działaniach dotyczących bezpieczeństwa i ochrony zdrowia] Pracowników zatrudnionych w ruchu zakładu górniczego otworowego lub ich przedstawicieli informuje się o wszelkich podejmowanych działaniach dotyczących bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w miejscach i na stanowiskach pracy. Przekazywane informacje muszą być zrozumiałe dla pracowników, których dotyczą.

§ 18.[Tablice, znaki oraz zabezpieczenie miejsc niebezpiecznych] 1. Teren zakładu górniczego otworowego, jeżeli nie jest ogrodzony, oznakowuje się tablicą, na której umieszcza się nazwę tego zakładu oraz napis zakazujący wstępu osobom nieupoważnionym.

2. Miejsca niebezpieczne, zlokalizowane na terenie zakładu górniczego otworowego, które nie znajdują się pod stałym nadzorem, zabezpiecza się w sposób ustalony przez kierownika ruchu tego zakładu.

3. Miejsca o szczególnym zagrożeniu dla życia i zdrowia, w tym miejsca wykonywania prac, o których mowa w § 26, oraz tereny zagrożone nagłym osiadaniem zabezpiecza się i oznakowuje znakami bezpieczeństwa.

4. Kierownik ruchu zakładu górniczego otworowego ustala liczbę i umiejscowienie tablic oraz znaków, o których mowa w ust. 1 i 3, w zależności od wielkości terenu, na którym są one umieszczone, oraz od rodzajów i poziomów występujących zagrożeń.

5. W miejscu, w którym używa się łańcuchów lub innych zabezpieczeń, aby uniemożliwić wejście do tego miejsca, znaki zakazu lub ostrzeżenia powinny być dobrze widoczne i odpowiednio rozpoznawalne.

§ 19.[Informacje o adresach i numerach telefonów oraz instrukcje postępowania] Na terenie zakładu górniczego otworowego oraz wydzielonego jego oddziału lub jednostki terenowej umieszcza się w widocznym miejscu:

1) informacje o adresach i numerach telefonów służby dyspozytorskiej ruchu tego zakładu, najbliższych jednostek straży pożarnej, policji, pogotowia ratunkowego, numer alarmowy 112 oraz informacje o sposobach ich wezwania;

2) instrukcje postępowania w przypadku pożaru.

§ 20.[Lokalizacja instalacji, urządzeń i obiektów, które w przypadku awarii mogą stać się źródłem zagrożenia] Instalacje, urządzenia lub obiekty, które w przypadku uszkodzenia albo awarii mogą stać się źródłem zagrożenia dla otoczenia, lokalizuje się w sposób zapewniający likwidację tego zagrożenia.

§ 21.[Wykaz stanowisk wydobywczych, obiektów, urządzeń i instalacji podlegających ogrodzeniu] 1. Stanowiska wydobywcze, wyposażone w instalacje bez stałej obsługi, oraz obiekty, urządzenia i instalacje związane z ruchem zakładu górniczego otworowego stwarzające zagrożenie, w szczególności dla bezpieczeństwa powszechnego, zabezpiecza się przed dostępem osób nieupoważnionych poprzez ich odpowiednie ogrodzenie.

2. Wykaz stanowisk wydobywczych, obiektów, urządzeń i instalacji podlegających ogrodzeniu ustala kierownik ruchu zakładu górniczego otworowego.

§ 22.[Urządzenia techniczne podlegające dozorowi technicznemu] Urządzenia techniczne podlegające dozorowi technicznemu montuje się i użytkuje zgodnie z przepisami ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (Dz. U. z 2013 r. poz. 963, 984 i 1611).

§ 23.[Zakazy] 1. Niedopuszczalne jest:

1) przenoszenie przewodów oponowych, szaf łączeniowych i sprzęgieł będących pod napięciem;

2) przechodzenie lub przebywanie pod zawieszonymi ciężarami oraz w zasięgu obciążonych dynamicznie układów linowych;

3) przechodzenie lub przebywanie w strefach zagrożonych oznakowanych tablicami ostrzegawczymi, z wyjątkiem wykonywania prac pod stałym nadzorem, w sposób określony przez kierownika ruchu zakładu górniczego otworowego.

2. Lokalne przesuwanie przewodów oponowych będących pod napięciem jest dopuszczalne wyłącznie za pomocą odpowiednich narzędzi i sprzętu ochronnego, zabezpieczającego pracowników wykonujących tę czynność.

3. Przepisu ust. 1 pkt 2 nie stosuje się do prac wykonywanych pod układami wielokrążków i olinowania urządzeń wiertniczych i eksploatacyjnych.

§ 24.[Substancje klasyfikowane jako szkodliwe] 1. Stanowiska pracy, na których mogą występować substancje klasyfikowane jako szkodliwe dla zdrowia i życia ludzkiego lub substancje mogące spowodować zagrożenie pożarowe lub zagrożenie wybuchem, oraz miejsca, w których substancje te zbierają się lub mogą się zbierać w powietrzu, oznakowuje się i wyposaża odpowiednio w środki zapobiegawcze, ochronne oraz w środki do udzielania pierwszej pomocy.

2. Pracowników, którzy podczas wykonywania pracy mają kontakt z substancjami szkodliwymi dla zdrowia i życia ludzkiego lub z substancjami mogącymi spowodować zagrożenie pożarowe lub zagrożenie wybuchem, poucza się o sposobie postępowania z tymi substancjami, stosowania środków zapobiegawczych i ochronnych, zachowania się i postępowania w przypadku zagrożeń oraz o sposobach udzielania pierwszej pomocy.

§ 25.[Prace szczególnie niebezpieczne] 1. Prace szczególnie niebezpieczne:

1) wykonują pracownicy pod bezpośrednim nadzorem osoby dozoru ruchu zakładu górniczego otworowego;

2) poprzedza się:

a) sprawdzeniem stanu bezpieczeństwa miejsca pracy i urządzeń przez osobę dozoru ruchu zakładu górniczego otworowego,

b) instruktażem pracowników o sposobie prawidłowego i bezpiecznego wykonywania pracy oraz o mogących wystąpić zagrożeniach i sposobach ograniczenia związanego z nimi ryzyka,

c) doborem odpowiednich środków ochrony.

2. Podczas wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych niedopuszczalne jest w miejscach ich wykonywania przebywanie osób niebiorących udziału w tych pracach oraz wykonywanie innych prac w pobliżu tego miejsca.

3. Prace szczególnie niebezpieczne są wykonywane:

1) na podstawie udzielonego przez kierownika ruchu zakładu górniczego zezwolenia zawierającego warunki, które muszą zostać spełnione, oraz środki ostrożności podejmowane przed, w trakcie i po zakończeniu pracy;

2) przy zapewnieniu asekuracji.

§ 26.[Zezwolenie na wykonywanie prac niebezpiecznych] 1. Jeżeli dokument bezpieczeństwa tego wymaga, kierownik ruchu zakładu górniczego otworowego udziela zezwoleń na wykonywanie prac niebezpiecznych, w tym prac szczególnie niebezpiecznych, a także zwykłych czynności, które, współwystępując z innymi, mogą powodować poważne zagrożenie.

2. Za zgodą kierownika ruchu zakładu górniczego otworowego dopuszcza się wydawanie zezwoleń, o których mowa w ust. 1, przez osoby kierownictwa i dozoru ruchu tego zakładu.

3. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, zawiera warunki, które muszą zostać spełnione, oraz środki ostrożności podejmowane przed, w trakcie i po zakończeniu pracy.

§ 27.[Miejsca, w których powstało zagrożenie dla bezpieczeństwa] 1. W miejscach, w których powstało zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu zakładu górniczego otworowego lub pracowników, wykonuje się wyłącznie prace związane z usuwaniem tego zagrożenia.

2. Ponowne podjęcie pracy w miejscach, o których mowa w ust. 1, następuje po stwierdzeniu przez osobę kierownictwa lub dozoru ruchu zakładu górniczego otworowego, że zagrożenie zostało usunięte.

§ 28.[Szkolenie pracowników zatrudnionych przy wykonywaniu otworów wiertniczych] Pracowników zatrudnionych przy wykonywaniu otworów wiertniczych szkoli się w zakresie szkodliwego oddziaływania gazów toksycznych, wybuchowych i duszących, metod ich wykrywania, ewakuacji, ochrony przed ich szkodliwym działaniem oraz udzielania pierwszej pomocy.

§ 29.[Nieopanowany wypływ płynu złożowego z otworu wiertniczego] W przypadku nieopanowanego wypływu płynu złożowego z otworu wiertniczego lub z otworu wiertniczego eksploatacyjnego (odwiertu) kierownik ruchu zakładu górniczego otworowego niezwłocznie podejmuje działania mające na celu likwidację zagrożenia, zgodnie z planem ratownictwa górniczego.

§ 30.[Zagrożenie występowania w otaczającej atmosferze gazów i par szkodliwych] 1. W zakładzie górniczym otworowym, w którym istnieje zagrożenie występowania w otaczającej atmosferze gazów i par szkodliwych dla zdrowia lub atmosfery z zawartością tlenu niższą niż 19% objętości, znajduje się izolujący sprzęt ochrony układu oddechowego oraz sprzęt reanimacyjny, który jest odpowiednio przechowywany oraz konserwowany.

2. Pracowników, którzy będą używać izolującego sprzętu ochrony układu oddechowego, szkoli się uprzednio w tym zakresie. Szkolenie się dokumentuje.

3. Kierownik ruchu zakładu górniczego otworowego może w przypadkach uzasadnionych warunkami techniczno-ruchowymi zezwolić na odstąpienie od wymogów określonych w ust. 1 i 2 oraz nakazać zastosowanie innych środków zabezpieczających, chroniących pracownika w stopniu nie mniejszym niż sprzęt, o którym mowa w ust. 1.

§ 31.[Strefy zagrożenia toksycznego] 1. W zakładzie górniczym otworowym, w którym może wystąpić stężenie gazów niebezpiecznych dla zdrowia, kierownik ruchu tego zakładu lub wyznaczona przez niego osoba dozoru ruchu tego zakładu ustalają strefy zagrożenia toksycznego.

2. Strefy zagrożenia toksycznego oznakowuje się znakami bezpieczeństwa i zabezpiecza, na czas występowania zagrożenia, przed dostępem osób nieupoważnionych.

3. W zakładzie górniczym otworowym, wydzielonym jego oddziale lub jednostce terenowej znajduje się, zatwierdzona przez kierownika ruchu tego zakładu, instrukcja postępowania na wypadek zagrożenia toksycznego.

§ 32.[Przeszkolenie w udzielaniu pierwszej pomocy i stosowaniu sprzętu reanimacyjnego] 1. Osoby kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego otworowego oraz wyznaczeni pracownicy są szkoleni w udzielaniu pierwszej pomocy oraz w stosowaniu sprzętu reanimacyjnego.

2. W zakładzie górniczym otworowym, wydzielonym jego oddziale lub jednostce terenowej, oprócz pracowników wymienionych w ust. 1, na każdej zmianie roboczej jest zatrudniony co najmniej jeden pracownik przeszkolony w udzielaniu pierwszej pomocy oraz w stosowaniu sprzętu reanimacyjnego.

§ 33.[Prace spawalnicze] 1. Prace spawalnicze wykonuje się zgodnie z instrukcją zatwierdzoną przez kierownika ruchu zakładu górniczego otworowego.

2. Jeżeli prace spawalnicze będą wykonywane w miejscach, w których istnieje zagrożenie pożarem, wybuchem gazów, par lub mgieł, w instrukcji, o której mowa w ust. 1, uwzględnia się szczególne wymagania wynikające z tego zagrożenia.

§ 34.[Prace spawalnicze w zbiornikach] 1. Przy wykonywaniu prac spawalniczych przy zbiornikach odłącza się je od instalacji za pomocą zasuw i zaślepek stalowych. Po odłączeniu wyparowuje się je lub wypełnia gazem obojętnym, przewietrza, oczyszcza i osusza.

2. Prace spawalnicze w zbiornikach mogą być wykonywane, jeżeli zawartość tlenu w zbiorniku nie jest niższa niż 19% objętości, a zawartość substancji toksycznych i palnych nie stwarza zagrożenia.

§ 35.[Zawiadomienie o wypadku śmiertelnym, ciężkim, zbiorowym lub o zgonie naturalnym] 1. Kierownik ruchu zakładu górniczego otworowego zawiadamia właściwy organ nadzoru górniczego o każdym wypadku śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym, zgonie naturalnym oraz o niebezpiecznych zdarzeniach związanych z ruchem tego zakładu górniczego, stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzkiego lub bezpieczeństwa powszechnego, telefonicznie lub przy użyciu innych dostępnych środków porozumiewania się na odległość.

2. W zawiadomieniu o wypadku śmiertelnym, ciężkim, zbiorowym lub o zgonie naturalnym podaje się:

1) nazwę zakładu górniczego otworowego;

2) datę, godzinę i miejsce wypadku;

3) rodzaj wypadku;

4) przebieg wypadku, z podaniem prawdopodobnych przyczyn jego wystąpienia;

5) czynności wykonywane przez poszkodowanego w chwili wypadku;

6) dane dotyczące poszkodowanego:

a) nazwisko i imię,

b) datę i miejsce urodzenia,

c) nazwę i adres pracodawcy,

d) miejsce zatrudnienia,

e) stanowisko,

f) staż pracy w górnictwie;

7) miejsce pobytu poszkodowanego po wypadku;

8) imię i nazwisko osoby przekazującej informację o wypadku;

9) godzinę zawiadomienia;

10) rodzaj urazu stwierdzonego przez lekarza u poszkodowanego.

3. W zawiadomieniu o niebezpiecznych zdarzeniach związanych z ruchem zakładu górniczego otworowego, stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz bezpieczeństwa powszechnego, podaje się:

1) nazwę zakładu górniczego otworowego, datę, godzinę i miejsce wystąpienia zagrożenia;

2) krótki opis okoliczności, przyczyn i skutków zagrożenia;

3) imię i nazwisko osoby przekazującej informację o zdarzeniu;

4) godzinę zawiadomienia;

5) informację o liczbie osób zagrożonych lub możliwych skutkach zagrożenia;

6) imię, nazwisko i stanowisko osoby kierującej akcją likwidacji zagrożenia;

7) informację o działaniach podjętych w celu likwidacji zagrożenia.

4. W przypadku braku informacji, o których mowa w ust. 2 i 3, informacje te podaje się niezwłocznie po ich uzyskaniu.

5. Kierownik ruchu zakładu górniczego otworowego zawiadamia właściwy organ nadzoru górniczego o każdym wypadku zaistniałym w tym zakładzie górniczym, innym niż wymieniony w ust. 1, pisemnie przy użyciu dostępnych środków porozumiewania się na odległość.

6. W zawiadomieniu, o którym mowa w ust. 5, podaje się:

1) nazwę zakładu górniczego otworowego;

2) nazwę i adres pracodawcy poszkodowanego;

3) liczbę wypadków z podziałem na przyczyny ich powstania;

4) miejsce zaistnienia wypadku;

5) wiek poszkodowanego;

6) staż pracy poszkodowanego w górnictwie.

§ 36.[Przygotowanie zakładu do ruchu w okresie zimowym] Zakład górniczy otworowy przygotowuje się do ruchu w okresie zimowym na podstawie harmonogramu zatwierdzonego przez kierownika ruchu tego zakładu do dnia 15 października każdego roku.

§ 37.[Zabezpieczenia stosowane w okresie zimowym] W zakładzie górniczym otworowym w okresie zimowym stosuje się odpowiednie zabezpieczenia zapewniające w szczególności:

1) ochronę zdrowia pracowników narażonych na działanie niskich temperatur;

2) zapobieganie przymarzaniu płynów w ciągach technologicznych;

3) należyte ogrzewanie obiektów, pomieszczeń i urządzeń tego zakładu;

4) usuwanie nagromadzeń śniegu i lodu oraz nawisów lodowych i śnieżnych na obiektach, urządzeniach i drogach, likwidację gołoledzi na drogach i przejściach, usuwanie wód pochodzących z topniejącego śniegu lub gwałtownej odwilży;

5) dostosowanie maszyn, urządzeń i rozwiązań technologicznych do pracy w warunkach zimowych.

§ 39.[Dokumentacja dotycząca wykonywania otworu wiertniczego] 1. Dokumentację dotyczącą wykonywania otworu wiertniczego stanowią w szczególności:

1) protokół przekazania urządzenia wiertniczego do ruchu;

2) raporty wiertnicze;

3) aktualny profil geologiczny otworu wiertniczego oraz protokoły z wykonanych prób chłonności i wytrzymałości formacji;

4) diagramy przyrządów kontrolno-pomiarowych;

5) dziennik wiertniczy;

6) projekty techniczne i protokoły przeprowadzonych rurowań i uszczelnień, w tym cementowań, kolumn rur okładzinowych oraz prób szczelności rur;

7) protokoły przeprowadzonych badań skuteczności uszczelniania rur okładzinowych oraz prób szczelności rur;

8) projekty techniczne i protokoły pomiarów, badań i prac specjalistycznych;

9) projekty techniczne i protokoły przeprowadzonej likwidacji otworu wiertniczego.

2. Projekty techniczne, o których mowa w ust. 1 pkt 6, 8 i 9, zawierają w szczególności:

1) opis stanu technicznego otworu wiertniczego;

2) opis technologii robót;

3) określenie rodzaju i typu maszyn, urządzeń, instalacji, materiałów, wyrobów z tworzyw sztucznych oraz środków strzałowych i sprzętu strzałowego;

4) zasady organizacji pracy i nadzoru robót;

5) wykaz instrukcji bezpiecznego wykonywania prac.

3. W przypadku robót wiertniczych wykonywanych dla badań sejsmicznych dokumentację robót wiertniczych sporządza się odpowiednio do zakresu wykonywanych robót.

§ 40.[Rejestracja prac z użyciem substancji promieniotwórczych] 1. Prace z użyciem substancji promieniotwórczych w otworach wiertniczych lub otworach wiertniczych eksploatacyjnych rejestruje się w dzienniku wiertniczym lub w książce otworu wiertniczego eksploatacyjnego.

2. Rejestracja, o której mowa w ust. 1, zawiera:

1) numer zezwolenia Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki;

2) typ izotopu, aktywność źródła i rodzaj promieniowania.

§ 41.[Dokumentacja eksploatacyjna urządzeń energomechanicznych i sprzętu wiertniczego] 1. Dokumentacja eksploatacyjna urządzeń energomechanicznych i sprzętu wiertniczego zawiera w szczególności:

1) dokumentację techniczno-ruchową maszyn, urządzeń i sprzętu wiertniczego, w tym instrukcje eksploatacyjne oraz instrukcje określone w przepisach dotyczących zasadniczych wymagań dla wyrobów podlegających ocenie zgodności;

2) książki kontroli oraz eksploatacji urządzeń i sprzętu;

3) dokumentację dotyczącą wymaganych atestów urządzeń i sprzętu.

2. Książki kontroli, o których mowa w ust. 1 pkt 2, zawierają w szczególności:

1) nazwy kontrolowanych urządzeń lub sprzętu;

2) harmonogram przeprowadzania kontroli;

3) sposób wykonania kontroli;

4) wyniki kontroli.

§ 42.[Uwzględnienie konfiguracji terenu sprzyjającej naturalnemu gromadzeniu się gazów lub cieczy wokół obiektu] 1. Lokalizując otwory wiertnicze, w których jest spodziewane występowanie gazów wybuchowych, gazów toksycznych lub istnienie zagrożenia samowypływu płynu złożowego, uwzględnia się konfigurację terenu mogącą sprzyjać naturalnemu gromadzeniu się gazów lub cieczy wokół obiektu.

2. W przypadku zaliczenia otworu wiertniczego do odpowiedniej kategorii zagrożenia siarkowodorowego określonej w przepisach w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych, zapewnia się dojazd do wiertni z dwóch różnych kierunków oraz wyposaża się ją w widoczne z jej terenu urządzenie służące do pomiaru kierunku wiatru.

§ 43.[Uwzględnienie infrastruktury terenu] 1. W przypadku lokalizacji otworu wiertniczego, urządzeń i zabudowy wiertni uwzględnia się infrastrukturę terenu, w tym napowietrzne linie energetyczne, a także podziemne uzbrojenie, w szczególności kable energetyczne i telefoniczne, rurociągi, kolektory sanitarne, na podstawie geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu lub innej dostępnej dokumentacji uzbrojenia terenu i map sytuacyjno-wysokościowych powierzchni, oraz uwzględnia się przeważający kierunek wiatru.

2. Jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że teren zajęty pod wiertnię jest uzbrojony, a lokalizacja tego uzbrojenia nie jest znana, przed rozpoczęciem robót wiertniczych uzbrojenie lokalizuje się za pomocą odpowiedniej aparatury lub wykonanego w tym celu wykopu. Z wykonanych czynności sporządza się protokół.

§ 44.[Lokalizacja otworu wiertniczego] 1. Otwór wiertniczy lokalizuje się co najmniej w odległości:

1) 50 m od obiektów z ogniem otwartym, przy robotach wiertniczych w celu poszukiwania, rozpoznawania złóż ropy naftowej i gazu ziemnego lub wydobywania ropy naftowej i gazu ziemnego ze złóż, a także w rejonach o przewidywanym występowaniu w górotworze nagromadzeń gazów palnych;

2) wynoszącej 1,5 wysokości wieży wiertniczej lub masztu od linii kolejowych, kanałów i zbiorników wodnych, rzek, dróg publicznych, zabudowań, z tym że odległość od napowietrznych linii wysokiego napięcia wynosi 1,5 wysokości wieży lub masztu, lecz nie mniej niż 30 m.

2. W przypadku robót wiertniczych wykonywanych dla badań sejsmicznych odległości od poszczególnych obiektów ustala kierownik ruchu zakładu wykonującego roboty geologiczne metodą otworową, zwany dalej „kierownikiem ruchu zakładu”.

3. Odległości, o których mowa w ust. 1, mogą być zmniejszone przez kierownika ruchu zakładu, w przypadkach uzasadnionych warunkami techniczno-ruchowymi.

4. Kierownik ruchu zakładu zawiadamia właściwy organ nadzoru górniczego o zmniejszeniu odległości przed rozpoczęciem robót przygotowawczych lub montażowych.

§ 45.[Lokalizacja otworu wiertniczego na obszarze leśnym] W przypadku zlokalizowania otworu wiertniczego na obszarze leśnym lub w odległości mniejszej niż 100 m od granicy lasu, jeżeli przewiduje się występowanie ropy naftowej lub gazu ziemnego, sposób ochrony przeciwpożarowej obszaru leśnego uzgadnia się z właścicielem, zarządzającym lub jego użytkownikiem.

§ 46.[Kontrola stanu technicznego przed rozpoczęciem stawiania wież, masztów, czwórnogów i trójnogów] Przed rozpoczęciem stawiania wież wiertniczych, masztów wiertniczych, czwórnogów i trójnogów osoby dozoru ruchu zakładu górniczego otworowego nadzorujące te roboty kontrolują stan techniczny lin, wielokrążków, prawidłowość ich zamocowania i olinowania oraz sprawność zespołu napędowego i układu hamulcowego, zgodnie z dokumentacją techniczno-ruchową maszyn, urządzeń i sprzętu wiertniczego, w tym instrukcji eksploatacyjnej oraz instrukcji określonych w przepisach dotyczących zasadniczych wymagań dla wyrobów podlegających ocenie zgodności.

§ 47.[Podnoszenie podbudowy lub masztu wiertniczego z użyciem siłowników hydraulicznych] Podczas podnoszenia podbudowy lub masztu wiertniczego z użyciem siłowników hydraulicznych kontroluje się stan techniczny siłowników, instalacji zasilającej i sterowniczej, zgodnie z dokumentacją techniczno-ruchową maszyn, urządzeń i sprzętu wiertniczego, w tym instrukcji eksploatacyjnej oraz instrukcji określonych w przepisach dotyczących zasadniczych wymagań dla wyrobów podlegających ocenie zgodności.

§ 48.[Prowadzenie prac przy wykonywaniu otworów wiertniczych i rekonstrukcji odwiertów] W przypadku wykonywania otworów wiertniczych i rekonstrukcji odwiertów dla zakładów górniczych, prace prowadzi kierownik ruchu zakładu, w porozumieniu z kierownikiem ruchu zakładu górniczego.

§ 49.[Projekt geologiczno-techniczny wiercenia] 1. Wiercenie otworów wiertniczych poszukiwawczych i rozpoznawczych prowadzi się zgodnie z projektem robót geologicznych.

2. Wiercenie otworów wiertniczych i rekonstrukcja odwiertów na potrzeby ruchu zakładu górniczego otworowego odbywa się na podstawie projektu geologiczno-technicznego wiercenia, zatwierdzonego przez kierownika ruchu zakładu górniczego otworowego.

3. Projekt geologiczno-techniczny wiercenia, o którym mowa w ust. 2, określa:

1) lokalizację planowanych prac;

2) konstrukcję odwiertów wraz z przypuszczalnym profilem geologicznym i warunki geologiczne, w szczególności hydrogeologiczne i inżyniersko-złożowe;

3) przewidywaną konstrukcję otworów wiertniczych i technologię ich wiercenia;

4) przewidywane roboty strzałowe i zabiegi intensyfikacji przypływu;

5) skład płynu szczelinującego i warunki stosowania tego płynu, zapewniające bezpieczeństwo środowiska, w przypadku wykonywania szczelinowania hydraulicznego;

6) zakres i sposób zamykania horyzontów produkcyjnych i wodonośnych;

7) zakres oraz metody projektowanych badań geofizycznych;

8) zakres badań geologicznych w otworze wiertniczym poszukiwawczym, w tym obserwacji i opróbowania złoża, próbnych pompowań oraz badań i pomiarów specjalnych;

9) zaliczenie otworu do odpowiedniej klasy zagrożenia erupcyjnego lub siarkowodorowego;

10) zabezpieczenie przeciwerupcyjne wylotu otworu wiertniczego i przewodu wiertniczego w poszczególnych fazach prac.

§ 50.[Nadzór prac związanych z rozpoznaniem geologicznym] Prace związane z rozpoznaniem geologicznym, w szczególności dowiercanie, opróbowanie, rdzeniowanie, cementowanie rur, oraz prace geofizyczne, badania hydrogeologiczne wykonuje się pod bezpośrednim nadzorem osób dozoru ruchu zakładu oraz służby geologicznej tego zakładu.

§ 51.[System obiegu płuczkowego] 1. Podczas robót wiertniczych wykonuje się bieżące pomiary parametrów płuczki. Zakres i częstotliwość pomiarów określa kierownik ruchu zakładu albo upoważniona przez niego osoba dozoru ruchu zakładu.

2. System obiegu płuczkowego uwzględnia w szczególności możliwość przygotowania odpowiedniego rodzaju płuczki, jej obróbkę, oczyszczanie i odgazowanie, stosownie do wymagań prowadzonych robót wiertniczych.

3. Przy robotach wiertniczych w celu poszukiwania, rozpoznawania złóż ropy naftowej i gazu ziemnego lub wydobywania ropy naftowej i gazu ziemnego obieg płuczkowy wyposaża się w przyrządy kontrolno-pomiarowe, sygnalizujące przypływ płynu złożowego lub zanik płuczki wiertniczej, oraz w sygnalizację świetlną i akustyczną, zainstalowaną na stanowisku wiertacza. Instalację tłoczną pomp płuczkowych podłącza się do węzła zatłaczania otworu wiertniczego.

§ 52.[Wysokość ciśnienia hydrostatycznego słupa płuczki] Wysokość ciśnienia hydrostatycznego słupa płuczki w otworze wiertniczym wykonywanym dla udostępnienia złóż ropy naftowej i gazu ziemnego, stanowiącego zabezpieczenie przeciwerupcyjne, przy równoczesnej ochronie złoża, określa kierownik ruchu zakładu.

§ 53.[Prędkość przewodu wiertniczego i lepkość plastyczna płuczki] 1. Prędkość wyciągania i zapuszczania przewodu wiertniczego oraz lepkość plastyczną płuczki dobiera się w taki sposób, aby ograniczyć efekt tłokowania. Szczególną ostrożność zachowuje się w przypadku zaniku płuczki i przypływu płynu złożowego do otworu wiertniczego.

2. Wyciągając przewód wiertniczy, dopełnia się otwór wiertniczy płuczką o parametrach takich jak podczas wiercenia, w sposób ciągły, kontrolując skuteczność jego dopełnienia.

§ 54.[Zaniechanie robót wiertniczych] Zaniechanie robót wiertniczych w otworze wiertniczym z odkrytym poziomem gazowym poprzedza się odizolowaniem tego poziomu od pozostałej części otworu wiertniczego.

§ 55.[Głębokość zapuszczenia kolejnej kolumny rur okładzinowych] 1. Głębokość zapuszczenia kolejnej kolumny rur okładzinowych podczas robót wiertniczych, w celu poszukiwania, rozpoznawania złóż ropy naftowej i gazu ziemnego lub wydobywania ropy naftowej i gazu ziemnego, dobiera się w taki sposób, aby w nieorurowanym interwale otworu wiertniczego nie wystąpiły warstwy, w których gradient ciśnienia złożowego jednej z warstw byłby większy od gradientu ciśnienia szczelinowania innej warstwy.

2. Gradient ciśnienia szczelinowania ustala się, wykonując próby ciśnieniowe w otworze wiertniczym, w sposób określony w instrukcji zapobiegania i likwidacji erupcji, o której mowa w § 71.

§ 56.[Zakaz wykonywania prób ciśnieniowych z użyciem ciśnienia większego od znanego ciśnienia szczelinowania skał odkrytych] 1. W otworze wiertniczym jest niedopuszczalne wykonywanie prób ciśnieniowych z użyciem ciśnienia większego od znanego ciśnienia szczelinowania skał odkrytych.

2. Konstrukcja więźby rurowej wylotu otworu wiertniczego umożliwia pomiar ciśnienia w przestrzeniach międzyrurowych rur okładzinowych.

§ 57.[Rejon, w którym eksploatacja złóż siarki jest prowadzona otworami wiertniczymi eksploatacyjnymi] W rejonie, w którym eksploatacja złóż siarki jest prowadzona otworami wiertniczymi eksploatacyjnymi:

1) wylot otworu wiertniczego na czas przerwy w wierceniu, rurowaniu, opróbowaniu, eksploatacji lub zabiegów intensyfikacyjnych zabezpiecza się w sposób umożliwiający odcięcie wypływu płynu złożowego;

2) po każdorazowym wyciągnięciu świdra, rdzeniówki lub innego narzędzia z otworu wiertniczego, w przypadku wiercenia w nadkładzie w strefie zagrożonej, zamyka się wylot kolumny rur okładzinowych;

3) w przypadku wypływów wód, awarii lub erupcji przepisy § 283–285 stosuje się odpowiednio.

§ 58.[Otwór wiertniczy, w którym roboty zostały czasowo lub trwale wstrzymane] Otwór wiertniczy, w którym roboty wiertnicze zostały czasowo lub trwale wstrzymane, zabezpiecza się w szczególności przed wypływem płynu złożowego i dostępem osób nieupoważnionych.

§ 59.[Izolacja poziomów wód w otworze wiertniczym] 1. Nawiercone w otworze wiertniczym poziomy wód izoluje się przez zarurowanie i uszczelnia w taki sposób, aby nie wystąpiło przemieszczanie się tych wód poza rurami oraz ich zanieczyszczenie.

2. Projekty uszczelniania kolumn rur okładzinowych w strefie występowania wód oraz kolumn eksploatacyjnych akceptuje służba geologiczna zakładu.

3. Z przeprowadzonego badania skutecznego uszczelniania horyzontów wodonośnych sporządza się protokół, który dołącza się do dokumentacji dotyczącej wykonywania otworu wiertniczego, o której mowa w § 39 ust. 1.

§ 60.[Rurowanie i uszczelnianie rur okładzinowych] 1. Rurowanie i uszczelnianie rur okładzinowych w otworach wiertniczych wykonuje się na podstawie projektu zatwierdzonego przez kierownika ruchu zakładu.

2. Podczas wykonywania wiercenia w celu poszukiwania, rozpoznawania złóż ropy naftowej i gazu ziemnego lub wydobywania ropy naftowej i gazu ziemnego projekt, o którym mowa w ust. 1, sporządza się na podstawie instrukcji rurowania i cementowania rur, zatwierdzonej przez kierownika ruchu zakładu.

3. Podczas wykonywania wiercenia w celach innych niż te, o których mowa w ust. 2, sposób uzbrojenia kolumny rur okładzinowych oraz zasady rurowania i uszczelniania rur w otworze wiertniczym ustala kierownik ruchu zakładu.

§ 61.[Rury okładzinowe używane i przeznaczone do rurowania] 1. Do rurowania otworów wiertniczych podczas wykonywania wierceń w celu poszukiwania, rozpoznawania złóż ropy naftowej i gazu ziemnego lub wydobywania ropy naftowej i gazu ziemnego stosuje się rury okładzinowe posiadające atest wytwórcy oraz oznakowanie fabryczne, umożliwiające w szczególności ustalenie:

1) odmiany wytrzymałościowej stali;

2) grubości ścianki;

3) typu połączenia.

2. Rury okładzinowe używane i przeznaczone do ponownego rurowania otworów wiertniczych uprzednio poddaje się przeglądowi technicznemu.

3. W przypadku wykonywania wierceń w celu poszukiwania, rozpoznawania złóż ropy naftowej i gazu ziemnego lub wydobywania ropy naftowej i gazu ziemnego, rury, o których mowa w ust. 2, poddaje się dodatkowo ciśnieniowej próbie wytrzymałości, przy ciśnieniu nie mniejszym od największego przewidywanego ciśnienia głowicowego.

§ 62.[Obowiązki kierownika ruchu zakładu podczas wykonywania wiercenia] 1. Podczas wykonywania wiercenia w celu poszukiwania, rozpoznawania złóż ropy naftowej i gazu ziemnego kierownik ruchu zakładu, na podstawie budowy geologicznej stwierdzonej podczas wykonywania otworu wiertniczego oraz pomiarów przeprowadzonych przed rurowaniem, ustala:

1) sposób i rodzaj uzbrojenia kolumny rur;

2) rodzaj i właściwości materiałów uszczelniających;

3) rodzaj i właściwości używanych płynów wiertniczych;

4) technologię wykonania zabiegu rurowania i uszczelniania kolumny rur.

2. Zaczyn cementowy użyty do uszczelniania kolumn rur okładzinowych posiada świadectwo badań laboratoryjnych, odpowiednio do warunków otworowych, określające wartości parametrów zaczynu i kamienia cementowego.

§ 63.[Wytłaczanie zaczynu cementowego] Zaczyn cementowy w zarurowanej przestrzeni pierścieniowej podczas wykonywania wiercenia w celu poszukiwania, rozpoznawania złóż ropy naftowej i gazu ziemnego wytłacza się za kolumną:

1) wstępną i prowadnikową do wylotu otworu wiertniczego;

2) pośrednią – na wysokość pozwalającą skutecznie odizolować orurowane horyzonty wód, ropy naftowej i gazu ziemnego;

3) eksploatacyjną – na wysokość zapewniającą uszczelnienie wszystkich poziomów roponośnych i gazonośnych orurowanych daną kolumną rur okładzinowych.

§ 64.[Poziom roponośny, gazonośny i wodonośny] 1. Poziom roponośny i gazonośny lub wodonośny, w szczególności taki, w którym jest przewidywane występowanie siarkowodoru, może być dowiercany przy takiej konstrukcji otworu wiertniczego i uzbrojeniu jego wylotu, które umożliwią opanowanie przewidywanego ciśnienia i korozyjnego działania płynu złożowego.

2. Przed dowierceniem pierwszego poziomu, z którego może nastąpić przypływ płynu złożowego, zapuszcza się i cementuje kolumnę wstępną lub prowadnikową.

3. Zapuszczanie i cementowanie kolumn rur okładzinowych w otworach wiertniczych, z przewierconym poziomem, z którego może nastąpić przypływ płynu złożowego, wykonuje się przy wyposażeniu wylotu otworu wiertniczego w głowicę przeciwerupcyjną dostosowaną do średnicy zapuszczanych rur okładzinowych.

4. W przypadku zapuszczania kolumny rur okładzinowych traconych, głowice przeciwerupcyjną należy wyposażyć w zamknięcie dostosowane do średnicy rur i przewodu wiertniczego, na którym są one zapuszczane.

§ 65.[Badania wysokości wytłoczenia i skuteczności zacementowania rur okładzinowych] 1. W zacementowanych kolumnach rur okładzinowych, pod którymi będą przewiercane poziomy zawierające ropę naftową lub gaz ziemny oraz poziomy wodonośne, na odcinku zacementowanej przestrzeni pierścieniowej wykonuje się badania wysokości wytłoczenia i skuteczności zacementowania rur okładzinowych. Protokół z wykonanych badań dołącza się do dokumentacji, o której mowa w § 39 ust. 1.

2. Badania, o których mowa w ust. 1, wykonuje się także podczas innych rodzajów wierceń, jeżeli wymagają tego warunki techniczne.

3. W przypadku niejednoznacznego wyniku badań, o których mowa w ust. 1, zakres dalszych prac ustala kierownik ruchu zakładu, po zasięgnięciu opinii służby geologicznej zakładu.

§ 66.[Zaczyn cementowy do rurowania i uszczelniania kolumn rur okładzinowych w pokładach soli] W przypadku rurowania i uszczelniania kolumn rur okładzinowych w pokładach soli stosuje się zaczyn cementowy sporządzony przy użyciu solanki nasyconej.

§ 67.[Sprawdzanie instalacji cementacyjnej] Instalację cementacyjną sprawdza się przed cementowaniem, stosując próbę ciśnieniową przy ciśnieniu nie mniejszym od spodziewanego ciśnienia podczas cementowania.

§ 68.[Nieskuteczne uszczelnienie rur okładzinowych] W przypadku nieskutecznego uszczelnienia rur okładzinowych wykonuje się dodatkowo roboty uszczelniające, na podstawie projektu zatwierdzonego przez kierownika ruchu zakładu.

§ 69.[Sprawdzanie szczelności zacementowania przestrzeni pierścieniowej] 1. Szczelność zacementowania zarurowanej przestrzeni pierścieniowej eksploatacyjnej kolumny rur w otworze, dla kawernowego podziemnego magazynu gazu, sprawdza się przy ciśnieniu większym od przewidywanego największego ciśnienia roboczego w tym magazynie.

2. Szczelność zacementowania przestrzeni pierścieniowej eksploatacyjnej kolumny rur w otworze, dla podziemnego magazynu gazu w strukturze złożowej, sprawdza się metodą badań skuteczności zacementowania tych rur.

§ 70.[Protokół z rurowania, uszczelniania i prób szczelności] Z przeprowadzonych czynności rurowania, uszczelniania oraz prób szczelności sporządza się protokół i dołącza go do dokumentacji, o której mowa w § 39 ust. 1.

§ 71.[Przewiercanie interwałów z przewidywanym zagrożeniem erupcyjnym i siarkowodorowym] Przewiercanie interwałów z przewidywanym zagrożeniem erupcyjnym i siarkowodorowym oraz profilaktykę w tym zakresie prowadzi się zgodnie z instrukcją zapobiegania i likwidacji erupcji, zaopiniowaną przez właściwy podmiot zawodowo trudniący się ratownictwem górniczym i zatwierdzoną przez kierownika ruchu zakładu, przed przystąpieniem do wykonywania prac wiertniczych.

§ 72.[Obliczenia wytrzymałości kolumn rur okładzinowych] Do obliczeń wytrzymałości kolumn rur okładzinowych stosuje się kryteria zapewniające bezpieczeństwo podczas wykonywania robót, w tym podczas opanowywania erupcji płynu złożowego i oddziaływania na rury okładzinowe siarkowodoru oraz dwutlenku węgla.

§ 73.[Wyposażenie w odpowiednie zabezpieczenie przeciwerupcyjne] 1. Dla każdej kolumny rur okładzinowych, na której jest zainstalowana głowica przeciwerupcyjna, ustala się wielkość wewnętrznego dopuszczalnego ciśnienia.

2. Kolumny rur okładzinowych wychodzące do wylotu otworu wiertniczego ujmuje się w więźbie rurowej i sprawdza szczelność tego ujęcia.

3. Wylot otworu wiertniczego oraz przestrzeń wewnętrzną przewodu wiertniczego podczas wykonywania wiercenia, a także wykonywania innych prac, w trakcie których może nastąpić wypływ płynu złożowego, wyposaża się w odpowiednie zabezpieczenie przeciwerupcyjne.

§ 74.[Ciśnienie robocze poszczególnych elementów przeciwerupcyjnego wyposażenia wylotu otworu] 1. Ciśnienie robocze poszczególnych elementów przeciwerupcyjnego wyposażenia wylotu otworu przewidzianego na dany interwał otworu wiertniczego jest większe od maksymalnego spodziewanego ciśnienia głowicowego w tym interwale.

2. Wielkość największego ciśnienia głowicowego dla danego poziomu zbiornikowego ustala się według wzoru:

Pmax = A·H·q [MPa],

gdzie poszczególne symbole oznaczają:

Pmax – największe spodziewane ciśnienie głowicowe poziomu zbiornikowego [MPa],

H – głębokość zalegania złoża (poziomu zbiornikowego) [m],

q – gradient ciśnienia złożowego rozpatrywanego poziomu [MPa/m],

A – współczynnik korekcyjny określony w poniższej tabeli:

3. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do układu sterowniczego.

4. Szczegółowy dobór współczynnika korekcyjnego A, o którym mowa w ust. 2, w granicach ustalonych zakresów określa instrukcja, o której mowa w § 71.

§ 75.[Wyposażenie wylotu otworu wiertniczego w głowicę przeciwerupcyjną] 1. Wylot otworu wiertniczego wyposaża się w głowicę przeciwerupcyjną z co najmniej czterema zamknięciami, z których jedno jest zamknięciem uniwersalnym, w przypadku prowadzenia prac wiertniczych w warunkach zaliczonych do:

1) klasy A zagrożenia erupcyjnego;

2) pierwszej lub drugiej kategorii zagrożenia siarkowodorowego.

2. W przypadkach niewymienionych w ust. 1 wylot otworu wiertniczego wyposaża się w głowicę przeciwerupcyjną z co najmniej trzema zamknięciami, z których jedno jest zamknięciem uniwersalnym.

3. Suwakowa głowica przeciwerupcyjna powinna posiadać szczęki odpowiadające każdej średnicy stosowanego przewodu wiertniczego.

4. W przypadku prowadzenia robót wiertniczych w warunkach zaliczonych do klasy B zagrożenia erupcyjnego bez zagrożenia siarkowodorowego kierownik ruchu zakładu może dopuścić wyposażenie wylotu otworu wiertniczego w głowicę przeciwerupcyjną z co najmniej dwoma zamknięciami.

5. Dopuszcza się zastosowanie głowicy uniwersalnej o ciśnieniu roboczym o jeden stopień niższym od wymaganego ciśnienia roboczego głowic suwakowych.

§ 76.[Montaż oraz sprawdzanie stacji i instalacji sterowania zabezpieczeniami przeciwerupcyjnymi otworu] 1. Montaż oraz sprawdzanie stacji i instalacji sterowania zabezpieczeniami przeciwerupcyjnymi otworu wiertniczego wykonuje się zgodnie z instrukcją producenta i ustaleniami kierownika ruchu zakładu.

2. Zapewnia się możliwość zamykania i otwierania głowic przeciwerupcyjnych oraz innych urządzeń służących do zamknięcia i otwarcia wylotu otworu wiertniczego ze stanowiska sterowania znajdującego się w bezpiecznej odległości od otworu wiertniczego oraz ze stanowiska wiertacza.

§ 77.[Badania szczelności i sprawności całego przeciwerupcyjnego zabezpieczenia otworu] Badania szczelności i sprawności całego przeciwerupcyjnego zabezpieczenia otworu wiertniczego wykonuje się zgodnie z instrukcją, o której mowa w § 71, pod bezpośrednim nadzorem osoby dozoru ruchu zakładu.

§ 78.[Zapewnienie płuczki, materiałów i urządzeń dla otworu wiertniczego podczas wiercenia i opróbowania] Dla każdego otworu wiertniczego podczas wiercenia i opróbowania zapewnia się ilość płuczki, materiałów i urządzeń do sporządzania oraz obróbki płuczki, określoną w instrukcji, o której mowa w § 71.

§ 79.[Ustalanie kategorii zagrożenia siarkowodorowego dla każdego otworu wiertniczego] 1. Dla każdego otworu wiertniczego:

1) w którym przewiduje się udostępnienie poziomu zawierającego płyn złożowy z siarkowodorem, określa się kategorię zagrożenia siarkowodorowego i promień strefy przewidywanego skażenia siarkowodorem w wyniku otwartej erupcji płynu złożowego;

2) zawierającego płyn złożowy z siarkowodorem ustala się minimalne odległości otworu wiertniczego od istniejących obiektów, zgodnie z § 80, oraz określa się czas trwania zagrożenia, obejmujący czas dowiercania w otworze wiertniczym poziomu występowania siarkowodoru, lub terminy rozpoczęcia i zakończenia określonych robót wiertniczych.

2. Podczas ustalania kategorii zagrożenia siarkowodorowego w przypadku wiercenia kierunkowego uwzględnia się długość otworu wiertniczego udostępniającego złoże.

§ 80.[Kryteria określania promienia strefy skażenia i odległości otworu wiertniczego od obiektów] W rejonach o znanej wydajności i koncentracji siarkowodoru promień strefy skażenia oraz odległości otworu wiertniczego od obiektów określa się na podstawie poniższych kryteriów:

§ 81.[Zaliczanie do określonej klasy zagrożenia erupcyjnego i kategorii zagrożenia siarkowodorowego] 1. Przy zaliczaniu do określonej klasy zagrożenia erupcyjnego i określonej kategorii zagrożenia siarkowodorowego uwzględnia się:

1) przewidywany przekrój stratygraficzno-litologiczny;

2) głębokość zalegania poziomów perspektywicznych;

3) gradienty ciśnień złożowych i szczelinowania skał;

4) interwał przewidywanego lub rozpoznanego występowania siarkowodoru, z określeniem jego spodziewanej zawartości w płynie złożowym;

5) przewidywane wydajności płynu złożowego z poszczególnych poziomów;

6) strefy ewentualnych zaników płuczki.

2. Kierownik ruchu zakładu organizuje kontrolę procesu wykonywania wiercenia otworu wiertniczego w celu ustalenia możliwości wystąpienia niezgodności rzeczywistego przekroju geologicznego z przewidywanym przekrojem oraz dostosowania prowadzonych robót wiertniczych do zmian w tym przekroju.

§ 82.[Roboty wiertnicze prowadzone w otworze z zawartością siarkowodoru w płynie złożowym] 1. Roboty wiertnicze i inne prace prowadzone w otworze wiertniczym z zawartością siarkowodoru w płynie złożowym, poniżej górnej granicy interwału występowania zagrożenia siarkowodorowego, do czasu odwołania tego zagrożenia wykonuje się na podstawie programu dowiercania zatwierdzonego przez kierownika ruchu zakładu i przekazanego do wiadomości właściwego organu nadzoru górniczego.

2. Założenia do opracowania programu dowiercania określa instrukcja, o której mowa w § 71.

3. Dowiercanie poziomów zbiornikowych zaliczonych od I do III kategorii zagrożenia siarkowodorowego, niezależnie od klasy zagrożenia erupcyjnego, jest prowadzone na podstawie programu uzgadnianego ze służbą ratownictwa górniczego przedsiębiorcy albo z podmiotem zawodowo trudniącym się ratownictwem górniczym.

4. O przewidywanym terminie dowiercania zawiadamia się właściwy organ nadzoru górniczego.

§ 83.[Wypływ palnego płynu złożowego z otworu wiertniczego] W przypadku wypływu palnego płynu złożowego z otworu wiertniczego, w szczególności wyłącza się spod napięcia sieć elektryczną, zatrzymuje silniki spalinowe oraz wygasza otwarty ogień w promieniu co najmniej 200 m od miejsca wypływu tego płynu, a także wstrzymuje ruch drogowy i kolejowy w tym samym promieniu.

§ 84.[Roboty wiertnicze w złożach surowców stałych] 1. W przypadku prowadzenia robót wiertniczych w złożach surowców stałych, w których przewiduje się występowanie nagromadzeń gazu ziemnego lub występowanie samowypływów wody albo innego płynu złożowego, sposób zabezpieczenia wylotu otworu wiertniczego oraz sposób wykonywania wierceń określa kierownik ruchu zakładu.

2. Przepis ust. 1 stosuje się do robót wiertniczych prowadzonych z powierzchni dla pozyskiwania metanu ze złóż węgla kamiennego.

§ 85.[Zabezpieczenie wylotu otworu wiertniczego przy zagrożeniu nagromadzeniem gazu] 1. W przypadku prowadzenia robót wiertniczych, przy których istnieje możliwość występowania nagromadzeń gazu ziemnego, wylot otworu wiertniczego umożliwia zainstalowanie odpowiednich zabezpieczeń przeciwerupcyjnych.

2. Wszystkie elementy zabezpieczenia wylotu otworu wiertniczego posiadają wytrzymałość na ciśnienie wyższe od maksymalnego przewidywanego w otworze ciśnienia głowicowego.

3. Przeciwerupcyjne zabezpieczenie wylotu otworu wiertniczego umożliwia w szczególności:

1) zamknięcie wylotu otworu wiertniczego przy zapuszczonym przewodzie wiertniczym;

2) zamknięcie wylotu otworu wiertniczego przy wyciągniętym przewodzie wiertniczym;

3) kontrolowane odprowadzenie płynu złożowego i zatłaczanie otworu wiertniczego;

4) zatłaczanie otworu wiertniczego i obieg płuczki przy zamkniętym zabezpieczeniu przeciwerupcyjnym;

5) pomiar ciśnienia w przewodzie wiertniczym i w przestrzeni pierścieniowej.

4. W przypadku zagrożenia erupcyjnego zapewnia się możliwość zamknięcia wewnętrznej przestrzeni przewodu wiertniczego znajdującego się w otworze wiertniczym, z zachowaniem możliwości zatłoczenia otworu wiertniczego przez ten przewód.

5. Rury okładzinowe, na których jest projektowane zainstalowanie zabezpieczeń przeciwerupcyjnych, cementuje się do wierzchu.

§ 86.[Zagrożenie samowypływami wód] 1. W przypadku spodziewanych samowypływów wód, wylot otworu wiertniczego zabezpiecza się w sposób umożliwiający jego opanowanie oraz odprowadzenie wypływającej wody.

2. W zależności od stopnia zagrożenia lub występowania nagromadzeń gazu ziemnego stosuje się odpowiednio przepisy § 71–84 dotyczące zapobiegania i opanowywania erupcji wstępnej oraz zagrożenia siarkowodorowego występującego podczas wierceń w złożach ropy naftowej i gazu ziemnego.

§ 87.[Badania, pomiary i zabiegi specjalne wykonywane w otworach wiertniczych] 1. Badania i pomiary oraz zabiegi specjalne, wykonywane w otworach wiertniczych, prowadzi się na podstawie projektów technicznych, zatwierdzonych przez kierownika ruchu zakładu.

2. Projekt techniczny zabiegów specjalnych, w szczególności szczelinowań hydraulicznych, zawiera skład płynu używanego do wykonywania tych zabiegów oraz warunki jego stosowania zapewniające bezpieczeństwo środowiska i brak szkodliwego oddziaływania na środowisko.

3. Co najmniej na 7 dni przed rozpoczęciem szczelinowania hydraulicznego:

1) powiadamia się właściwy organ nadzoru górniczego o terminie rozpoczęcia szczelinowania hydraulicznego;

2) przesyła się właściwemu organowi nadzoru górniczego projekt techniczny szczelinowania hydraulicznego.

4. Po zakończonym szczelinowaniu hydraulicznym niezwłocznie przekazuje się właściwemu organowi nadzoru górniczego pisemną informację o przebiegu szczelinowania hydraulicznego, rzeczywistym składzie i ilości użytego płynu szczelinującego oraz o składzie i ilości płynu zwrotnego.

5. Wyniki badań i pomiarów oraz zabiegów specjalnych, wykonanych w otworze wiertniczym, zamieszcza się w dokumentacji wynikowej tego otworu wiertniczego.

§ 88.[Aparatura i przyrządy wprowadzane do otworu wiertniczego] Aparaturę i przyrządy wprowadzane do otworu wiertniczego uprzednio kontroluje się pod względem ich sprawności oraz dokonuje pomiarów ich gabarytów. Wyniki z przeprowadzonych kontroli i pomiarów się dokumentuje.

§ 89.[Opróbowania w otworach wiertniczych] 1. Podczas wykonywania opróbowań w otworach wiertniczych, w których jest spodziewane występowanie ropy naftowej, gazu ziemnego, gazów toksycznych, duszących lub wybuchowych, na wiertni znajdują się przyrządy do ich wykrywania.

2. Pracowników wiertni przeszkala się w zakresie działania substancji, o których mowa w ust. 1, metod ich wykrywania, ewakuacji, zabezpieczenia przed ich szkodliwym działaniem oraz udzielania pierwszej pomocy.

§ 90.[Zabezpieczenie przeciwerupcyjne otworu podczas opróbowania skał zbiornikowych] 1. Podczas opróbowania skał zbiornikowych na przypływ płynu złożowego oraz podczas wykonywania prac rekonstrukcyjnych, po zakończeniu robót wiertniczych zabezpieczenie przeciwerupcyjne otworu wiertniczego stanowią:

1) słup płynu, o ciężarze właściwym przewyższającym gradient ciśnienia złożowego;

2) zamknięcia głowicy przeciwerupcyjnej stosowane odpowiednio, jak podczas wykonywania wiercenia.

2. W przypadkach nieobniżających bezpieczeństwa dopuszcza się stosowanie do robót wiertniczych prowadzonych w:

1) I lub w II kategorii zagrożenia siarkowodorowego – głowicy przeciwerupcyjnej z co najmniej trzema zamknięciami, z których jedno jest uniwersalne;

2) III i IV kategorii zagrożenia siarkowodorowego lub innych rodzajach zagrożeń – głowicy przeciwerupcyjnej z co najmniej dwoma zamknięciami.

3. Kierownik ruchu zakładu określa rodzaj głowicy przeciwerupcyjnej podczas opróbowania skał zbiornikowych na przypływ płynu złożowego, stosując technologię pozwalającą na zastosowanie niezrównoważonego ciśnienia dennego hydrostatycznego słupa płuczki w stosunku do ciśnienia złożowego.

§ 91.[Opróbowanie poziomów zbiornikowych zawierających płyn złożowy z siarkowodorem] Opróbowanie poziomów zbiornikowych zawierających płyn złożowy z siarkowodorem prowadzi się po wyposażeniu wiertni w urządzenia do odgazowania płynu złożowego i spalania gazu ziemnego.

§ 92.[Odporność na działanie siarkowodoru wyposażenia wylotu otworu wiertniczego] 1. Elementy wyposażenia wylotu otworu wiertniczego podczas wiercenia oraz opróbowań, odporne na działanie siarkowodoru, określa instrukcja, o której mowa w § 71.

2. W przypadku opróbowania rurowym próbnikiem złoża wyposażenie wylotu otworu wiertniczego określa instrukcja zatwierdzona przez kierownika ruchu zakładu.

§ 93.[Wywoływanie przypływu płynu złożowego zawierającego związki siarki] W procesie wywoływania przypływu płynu złożowego zawierającego związki siarki stosuje się środki uniemożliwiające powstanie samozapłonu płynu złożowego w otworze wiertniczym.

§ 94.[Badania związane z obniżeniem słupa płuczki lub gęstości płuczki w otworze wiertniczym] Podczas badań związanych z obniżeniem słupa płuczki lub gęstości płuczki w otworze wiertniczym na wiertni znajduje się zapas płuczki o odpowiednich właściwościach, w ilości umożliwiającej w razie potrzeby ponowne zatłoczenie tego otworu wiertniczego.

§ 95.[Zakończenie wiercenia] 1. Po zakończeniu robót wiertniczych otwór wiertniczy likwiduje się, jeżeli w okresie 4 lat od zakończenia tych robót nie jest on przeznaczony do dalszego wykorzystania. Z przeprowadzonej likwidacji otworu wiertniczego sporządza się protokół.

2. Otwór wiertniczy przeznaczony do eksploatacji przekazuje się protokolarnie zakładowi górniczemu otworowemu w celu wykorzystania.

3. Protokół, o którym mowa w ust. 2, przesyła się do wiadomości właściwemu miejscowo organowi nadzoru górniczego.

4. W przypadku odwiertów, którymi wydobywa się siarkę rodzimą, wykonanych według planu wierceń zawartego w projekcie technicznym eksploatacji przepisu ust. 3 nie stosuje się.

5. Kierownik ruchu zakładu górniczego otworowego odpowiada za:

1) zabezpieczenie przekazanego otworu wiertniczego przed dostępem osób nieupoważnionych;

2) oznakowanie tablicami ostrzegawczymi, tablicą z nazwą otworu wiertniczego i zakładu górniczego otworowego, a także z numerem alarmowym.

6. W przypadku odwiertów przeznaczonych do eksploatacji siarki rodzimej przepisu ust. 5 pkt 2 nie stosuje się.

§ 96.[Odwierty wyłączone z eksploatacji i przeznaczone do likwidacji] 1. Odwierty wyłączone z eksploatacji i przeznaczone do likwidacji mają zamknięte wyloty oraz odłączone urządzenia i instalacje.

2. Przy likwidacji otworów wiertniczych wykonywanych dla badań sejsmicznych sporządza się protokół całości likwidacji wyrobisk postrzałowych na danym profilu sejsmicznym.

§ 97.[Likwidacja otworu wiertniczego lub odwiertu] 1. Likwidację otworu wiertniczego lub odwiertu wykonuje się w sposób zapewniający szczelną izolację poziomów wodnych, ropnych i gazowych, zgodnie z projektem robót geologicznych, zatwierdzonym odpowiednio przez kierownika ruchu zakładu lub kierownika ruchu zakładu górniczego otworowego.

2. Projekt, o którym mowa w ust. 1, określa:

1) sposób zabezpieczenia wylotu zlikwidowanego otworu wiertniczego lub odwiertu;

2) sposób trwałego oznakowania zlikwidowanego otworu wiertniczego lub odwiertu;

3) strefę ochronną wokół zlikwidowanego otworu wiertniczego lub odwiertu.

3. Do czasu przekazania dotychczasowym użytkownikom terenu, po likwidacji działalności górniczej, skuteczność likwidacji odwiertów kontroluje się w zakresie i z częstotliwością ustaloną przez kierownika ruchu zakładu.

§ 98.[Strefa ochronna wokół zlikwidowanego otworu wiertniczego lub odwiertu] 1. Wokół zlikwidowanego otworu wiertniczego lub odwiertu wyznacza się strefę ochronną zgodnie z projektem likwidacji tego otworu lub odwiertu.

2. Dla zlikwidowanych odwiertów wykonanych do złoża węglowodorów kierownik ruchu zakładu górniczego otworowego wyznacza strefę ochronną po zakończeniu prac likwidacyjnych i po zbadaniu tła gazowego.

3. Strefę ochronną oznacza się na podstawowych i przeglądowych mapach otworów wiertniczych oraz na mapach sytuacyjno-wysokościowych powierzchni.

4. W uzasadnionych przypadkach, jeżeli zlikwidowany otwór wiertniczy lub odwiert nie wymaga oznakowania na powierzchni i równocześnie nie występuje możliwość przedostawania się płynu złożowego na powierzchnię, dopuszcza się:

1) niewyznaczanie strefy ochronnej;

2) ucinanie pozostawionych w otworze wiertniczym rur okładzinowych na głębokości nie mniejszej niż 1,5 m od powierzchni terenu.

5. Kierownik ruchu zakładu lub kierownik ruchu zakładu górniczego otworowego zawiadamia właściwego wójta, burmistrza lub prezydenta miasta o lokalizacji zlikwidowanego otworu wiertniczego lub odwiertu, sposobie jego likwidacji oraz o jego zabezpieczeniach i potencjalnych zagrożeniach, a także o granicach strefy ochronnej, w przypadku jej wyznaczenia.

6. Przepisów ust. 1–5 nie stosuje się przy wierceniach wykonywanych dla badań sejsmicznych.

§ 99.[Likwidacja otworu lub odwiertu z odkrytymi warstwami solnymi] W przypadku likwidacji otworu wiertniczego lub odwiertu z odkrytymi warstwami solnymi zaczyn cementowy sporządza się na bazie solanki o pełnym nasyceniu.

§ 100.[Likwidacja otworów lub odwiertów w interwałach orurowanych z zacementowaną przestrzenią zarurową] Do likwidacji otworu wiertniczego lub odwiertu w interwałach orurowanych z zacementowaną przestrzenią zarurową dopuszcza się stosowanie pakerów z materiałów trwałych oraz wypełnienie kolumny rur okładzinowych płuczką wiertniczą.

§ 101.[Nieskuteczna likwidacja otworu lub odwiertu] 1. W przypadku stwierdzenia nieskutecznej likwidacji otworu wiertniczego lub odwiertu przystępuje się do jego ponownej likwidacji.

2. Przy ponownej nieskutecznej likwidacji odwiertu kierownik ruchu zakładu górniczego otworowego opracowuje i wdraża sposób nadzoru i monitorowania odwiertu.

§ 102.[Materiały użyte do likwidacji otworu lub odwiertu] 1. Materiały użyte do likwidacji otworu wiertniczego lub odwiertu oraz sposób ich likwidacji dostosowuje się do istniejących warunków geologicznych, złożowych i technicznych.

2. Sprzęt i narzędzia pozostawione w otworze wiertniczym lub odwiercie wyszczególnia się w protokole likwidacji otworu wiertniczego lub odwiertu.

§ 103.[Obowiązki przedsiębiorcy po zakończeniu robót wiertniczych i likwidacji otworów wiertniczych lub odwiertów] Przedsiębiorca prowadzący lub zlecający roboty wiertnicze w celu rozpoznania lub eksploatacji złóż węglowodorów, po zakończeniu robót wiertniczych i likwidacji otworów wiertniczych lub odwiertów, zapewnia wykonanie ich geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych oraz zgłasza je do właściwego ośrodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej oraz do właściwych organów samorządu terytorialnego.

§ 105.[Obowiązki w okresie użytkowania obiektu budowlanego zakładu górniczego otworowego] 1. W okresie użytkowania obiektu budowlanego zakładu górniczego otworowego zapewnia się:

1) utrzymywanie stanu technicznego obiektu na poziomie zapewniającym bezpieczeństwo ludzi i mienia;

2) utrzymanie wymaganego stanu estetycznego obiektu;

3) eksploatację obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem.

2. Kontrole okresowe obiektów budowlanych zakładu górniczego otworowego uwzględniają:

1) ocenę stanu technicznego poszczególnych elementów obiektu;

2) określenie stopnia zużycia lub uszkodzenia poszczególnych elementów obiektu;

3) ustalenie zakresu robót remontowych i naprawczych oraz określenie stopnia pilności ich wykonania, w oparciu o kryteria bezpieczeństwa konstrukcji i bezpieczeństwa użytkowania obiektu.

3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się do:

1) obiektów ujęć wód leczniczych, termalnych i solanek;

2) budynków sterowni, dyspozytorni i centrali telefonicznych;

3) obiektów i stałych instalacji technologicznych, w tym instalacji osuszania, odrtęciania i odsiarczania gazu, separacji i stabilizacji ropy naftowej;

4) obiektów transportu kopaliny i płynów technologicznych;

5) obiektów stacji redukcyjno-pomiarowych;

6) obiektów tłoczni ropy naftowej i gazu ziemnego;

7) obiektów warsztatowych i magazynowych;

8) magazynów płynów złożowych i płynów technologicznych;

9) stałych dróg technologicznych;

10) obiektów kotłowni technologicznych;

11) budynków i budowli głównych stacji sprężarek powietrza wraz z rurociągami;

12) obiektów i urządzeń przyodwiertowych, z wyjątkiem głowic eksploatacyjnych;

13) fundamentów i konstrukcji wsporczych pod maszyny i urządzenia technologiczne;

14) budynków stacji elektroenergetycznych oraz do sieci wysokiego i średniego napięcia;

15) masztów kablowych i oświetleniowych;

16) obiektów pompowni wód złożowych;

17) zbiorników i instalacji przeciwpożarowych;

18) mostów i estakad technologicznych;

19) morskich platform stacjonarnych posadowionych na dnie morza;

20) innych obiektów budowlanych związanych z prowadzeniem ruchu, zlokalizowanych w granicach zakładu górniczego otworowego.

§ 106.[Zezwolenie na oddanie do ruchu maszyn i urządzeń znajdujących się na wiertni] 1. Zezwolenie na oddanie do ruchu maszyn i urządzeń znajdujących się na wiertni wydaje kierownik ruchu zakładu na podstawie protokołu odbioru technicznego, z zastrzeżeniem § 48.

2. Tryb dokonywania odbioru technicznego ustala kierownik ruchu zakładu.

§ 107.[Kontrole stanu technicznego oraz sposobu korzystania z maszyn, urządzeń i instalacji technicznych] 1. Osoby kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego otworowego przeprowadzają okresowe kontrole stanu technicznego oraz sposobu korzystania z maszyn i urządzeń, a także instalacji technicznych tego zakładu.

2. Kierownik ruchu zakładu górniczego otworowego, uwzględniając dokumentację techniczną, zatwierdza instrukcje ustalające tryb przeprowadzania kontroli, o których mowa w ust. 1, ich zakres i częstotliwość oraz sposób dokumentowania.

3. Kierownik ruchu zakładu górniczego otworowego określa częstotliwość, zakres i sposób przeprowadzania systematycznych przeglądów, konserwacji, a w razie potrzeby – badań maszyn i urządzeń.

§ 108.[Maszyny i urządzenia] 1. Maszyny i urządzenia eksploatuje się, konserwuje i naprawia w sposób określony w dokumentacji techniczno-ruchowej maszyn, w tym w instrukcjach eksploatacyjnych oraz instrukcjach określonych w przepisach dotyczących zasadniczych wymagań dla wyrobów podlegających ocenie zgodności.

2. Montaż i demontaż maszyn, urządzeń i instalacji technicznych przeprowadza się w sposób określony w dokumentacji techniczno-ruchowej.

3. Dokumentacja techniczno-ruchowa jest przechowywana w jednostce terenowej albo w obiekcie, w którym jest użytkowana maszyna lub urządzenie.

§ 109.[Czynności przed rozpoczęciem rurowania otworu oraz robót ratunkowych] 1. Przed rozpoczęciem rurowania otworu wiertniczego oraz robót ratunkowych sprawdza się stan urządzenia wiertniczego i sprzętu używanego przy tych robotach. Wyniki przeprowadzonego sprawdzenia odnotowuje się w książce kontroli maszyn i urządzeń.

2. Prowadzenie robót, o których mowa w ust. 1, bez sprawnych urządzeń kontrolno-pomiarowych jest niedopuszczalne.

§ 110.[Wyposażenie maszyn i urządzeń w zabezpieczenia] 1. Maszyny i urządzenia wyposaża się w zabezpieczenia, gaśnice lub instalacje gaśnicze oraz w przyrządy pomiarowe gwarantujące bezpieczne ich użytkowanie.

2. Regulacja lub zmiana nastawienia elementów zabezpieczeń maszyn i urządzeń może być wykonana wyłącznie przez pracowników posiadających odpowiednie kwalifikacje i przygotowanie, a czynności te odnotowuje się w książce eksploatacji maszyn i urządzeń.

3. Sprawność zabezpieczeń, w szczególności zaworów bezpieczeństwa, wskaźników obciążeń układów linowych, wyłączników krańcowych, hamulców i zapadek w układach dźwigowych, kontroluje się z częstotliwością ustaloną przez kierownika ruchu zakładu górniczego otworowego. Wyniki przeprowadzonej kontroli odnotowuje się w książce kontroli maszyn urządzeń.

4. Instalacje ciśnieniowe przyłączane do zagłowiczenia odwiertu, bezpośrednio przed wykonaniem zabiegów specjalnych, sprawdza się ciśnieniem większym od największego ciśnienia przewidywanego, ale nie większym od maksymalnego ciśnienia dopuszczalnego dla danej instalacji, oraz zabezpiecza przed nadmierną wibracją i przemieszczeniem się w czasie pracy.

5. Na wskazujących przyrządach pomiarowych oznacza się zakres dopuszczalnych wartości mierzonych parametrów.

§ 111.[Ochrona przeciwporażeniowa dla stosowanych urządzeń i instalacji elektrycznych] Ochronę przeciwporażeniową dla stosowanych urządzeń i instalacji elektrycznych określa kierownik ruchu zakładu górniczego otworowego na podstawie dokumentacji technicznej producenta tych urządzeń i instalacji.

§ 112.[Sygnalizacja ostrzegawcza, zabezpieczenia i blokady] 1. W przypadku automatycznego lub zdalnego sterowania procesem produkcyjnym stosuje się odpowiednią sygnalizację optyczną lub akustyczną oraz zabezpieczenia i blokady.

2. Stanowiska pracy, na których znajdują się wyłączniki awaryjne umożliwiające wstrzymanie ruchu w przypadku stwierdzenia stanu zagrożenia, określa kierownik ruchu zakładu górniczego otworowego.

3. Jeżeli dokument bezpieczeństwa tego wymaga, zapewnia się system zdalnego sterowania na wypadek sytuacji alarmowych.

4. System, o którym mowa w ust. 3, dysponuje zdolnymi do pracy stanowiskami kontrolnymi, usytuowanymi w odpowiednich miejscach, które mogą być użyte w przypadku sytuacji alarmowej, a o ile to konieczne, system ten powinien dysponować również stanowiskami kontrolnymi w bezpiecznych miejscach zbiórek i obszarach ewakuacji.

5. W system, o którym mowa w ust. 3, są wyposażone przynajmniej urządzenia klimatyzacji, systemy alarmowego wyłączania urządzeń w przypadku eksplozji, urządzenia zapobiegające wydostawaniu się łatwopalnych cieczy i gazów, jak również urządzenia stanowiące ochronę przeciwpożarową i kontrolujące parametry wydobywania.

6. Jeżeli dokument bezpieczeństwa tego wymaga, zapewnia się system:

1) akustyczno-optyczny, przekazujący sygnał alarmowy do każdego obsadzonego miejsca pracy;

2) akustyczny, wydający sygnał słyszalny we wszystkich częściach instalacji, w których mogą przebywać pracownicy.

7. Urządzenia wywołujące alarm systemu, o którym mowa w ust. 3, lokalizuje się, zgodnie z decyzją kierownika ruchu zakładu górniczego otworowego.

8. Kierownik ruchu zakładu górniczego otworowego zapewnia odpowiedni nadzór lub środki łączności, jeżeli stanowiska pracy są zajmowane przez odosobnionych pracowników.

§ 113.[Naprawa i konserwacja maszyn i innych urządzeń] 1. Naprawianie maszyn i innych urządzeń, a także bezpośrednie smarowanie i czyszczenie części ruchomych, wykonuje się tylko po zatrzymaniu maszyny lub urządzenia oraz po wyłączeniu dopływu energii i zabezpieczeniu tego stanu.

2. Dopuszcza się smarowanie maszyn i urządzeń będących w ruchu:

1) pod warunkiem że są one do tego konstrukcyjnie przystosowane;

2) za pomocą specjalnych urządzeń określonych w dokumentacji techniczno-ruchowej producenta, w tym w instrukcjach eksploatacyjnych oraz instrukcjach wymienionych w przepisach dotyczących zasadniczych wymagań dla wyrobów podlegających ocenie zgodności.

3. Materiały eksploatacyjne i części zamienne do maszyn i urządzeń magazynuje się tylko w miejscach do tego przeznaczonych.

§ 114.[Maszyny, urządzenia i instalacje nieprzystosowane do pracy w warunkach niskich temperatur] Maszyny, urządzenia i instalacje, nieprzystosowane do pracy w warunkach niskich temperatur, zabezpiecza się przed ich wpływem.

§ 115.[Urządzenia wiertnicze oraz wieże i maszty eksploatacyjne] 1. Urządzenia wiertnicze przeznaczone do mechanicznych wierceń obrotowych oraz wieże lub maszty eksploatacyjne, o udźwigu ponad 60 kN, wyposaża się w ciężarowskaz lub inny wskaźnik obciążenia na haku, usytuowany w polu widzenia wiertacza lub operatora wyciągu linowego.

2. Na wieżach lub masztach eksploatacyjnych wymagania, o których mowa w ust. 1, dotyczą wykonywania prac z użyciem wyciągu linowego.

§ 116.[Wiertnice o wysokości wieży lub masztu przekraczającej 18 m] Wiertnice, których wysokość wieży lub masztu przekracza 18 m, wyposaża się w urządzenia ograniczające maksymalną wysokość podniesienia wielokrążka ruchomego. W przypadku braku takiego urządzenia w wyposażeniu fabrycznym wiertnicy instaluje się przyrządy ostrzegawcze sygnalizujące krańcowe położenie wielokrążka ruchomego dla określonego typu wiertnicy.

§ 117.[Określanie najwyższego obciążenia roboczego dla masztów i wież] 1. Dla masztów i wież wiertniczych lub eksploatacyjnych określa się najwyższe obciążenia robocze, mierzone na haku wielokrążka ruchomego.

2. Dla poszczególnych elementów wchodzących w zestaw przewodu wiertniczego określa się najwyższe dopuszczalne obciążenia robocze.

§ 118.[Wyposażenie pomostów manipulacyjnych i montażowych] 1. Podczas robót wiertniczych w celu poszukiwania, rozpoznawania i wydobywania ropy naftowej lub gazu ziemnego, a także podczas innych robót wiertniczych, w przypadku występowania zagrożeń, górny pomost masztu wiertniczego lub wieży wiertniczej wyposaża się w urządzenie umożliwiające pracownikowi szybką ewakuację.

2. Urządzenie, o którym mowa w ust. 1, sprawdza się przed rozpoczęciem robót wiertniczych, a w okresie dowiercania i opróbowania kontroluje nie rzadziej niż raz w miesiącu. Sposób sprawdzania i kontrolowania tego urządzenia ustala kierownik ruchu zakładu.

3. Pomosty masztu wiertniczego lub wieży wiertniczej na stanowisku pracy pomocnika wieżowego osłania się od wiatru. Dopuszcza się niestosowanie osłon w warunkach letnich i w przypadkach krótkotrwałych robót wiertniczych.

4. Stałe stalowe pomosty manipulacyjne lub montażowe wykonuje się z elementów konstrukcyjnych, zabezpieczających przed poślizgiem, oraz wyposaża się w poręcze, poprzeczki i krawężniki, chyba że rozwiązania fabryczne przewidują inne sposoby zabezpieczenia.

§ 119.[Wyjścia obudowanej wieży wiertniczej i masztu wiertniczego] Obudowana wieża wiertnicza lub obudowany maszt wiertniczy posiada co najmniej dwa wyjścia z drzwiami łatwo otwieranymi na zewnątrz lub, gdy jest to niemożliwe, z drzwiami rozsuwanymi. Jedno z wyjść znajduje się przy stanowisku wiertacza.

§ 120.[Dźwignia hamulca mechanicznego wyciągu wiertniczego] Dźwignia hamulca mechanicznego wyciągu wiertniczego, przy pełnym zahamowaniu, znajduje się w odległości 0,8–0,9 m od górnej płaszczyzny poziomu roboczego urządzenia (podłogi), jeżeli instrukcja producenta nie przewiduje innych odległości.

§ 121.[Wyciąg wiertniczy wiertnic o udźwigu większym od 800 kN na haku] Wyciąg wiertniczy wiertnic o udźwigu większym od 800 kN na haku wyposaża się w hamulec wspomagający.

§ 122.[Bębenek pomocniczy wyciągu wiertniczego] 1. Podczas pracy bębenkiem pomocniczym wyciągu wiertniczego, przy ręcznym nawijaniu, jest niedopuszczalne stosowanie lin stalowych.

2. Bębenek pomocniczy wyciągu wiertniczego może być użyty do podnoszenia, opuszczania i przemieszczania w wieży narzędzi i sprzętu wiertniczego, o ciężarze nieprzekraczającym wielkości określonych w dokumentacji techniczno-ruchowej, w tym w instrukcjach eksploatacyjnych oraz instrukcjach określonych w przepisach dotyczących zasadniczych wymagań dla wyrobów podlegających ocenie zgodności.

3. Dopuszcza się używanie bębenka pomocniczego wyciągu wiertniczego tylko w przypadku, gdy wiertacz znajduje się przy pulpicie sterowniczym wiertnicy.

4. Do czynności, o których mowa w ust. 2, dopuszcza się stosowanie innych urządzeń wyciągowych.

§ 123.[Czynności z użyciem wyciągu wiertniczego i innych urządzeń, sterowanych ze stanowiska poza zasięgiem pola widzenia] Wszelkie czynności wykonywane z użyciem wyciągu wiertniczego lub innych urządzeń, które są sterowane ze stanowiska poza zasięgiem pola widzenia pracownika sterującego, mogą odbywać się tylko przy tak zorganizowanej pracy, aby otrzymywał on sygnał o gotowości do rozpoczęcia i o konieczności przerwania wykonywanych czynności.

§ 124.[Wyposażenie pompy płuczkowej] 1. Pompę płuczkową wyposaża się w zawór bezpieczeństwa i manometr.

2. W polu widzenia wiertacza znajduje się manometr zainstalowany na tłocznym rurociągu płuczkowym.

§ 125.[Mocowanie kluczy wiertniczych] Klucze wiertnicze mocuje się w sposób określony w instrukcji zatwierdzonej przez kierownika ruchu zakładu.

§ 126.[Kontrola stanu technicznego] Kontrolę stanu technicznego klinów do rur płuczkowych, kluczy wiertniczych, wkładów do stołów obrotowych i graniatek, elewatorów oraz haków wiertniczych prowadzi się na początku każdej zmiany i przed każdą czynnością zapuszczania lub wyciągania przewodu wiertniczego.

§ 127.[Zakaz odcinania przewodu wiertniczego przy jego rozkręcaniu za pomocą stołu wiertniczego] Odcinanie przewodu wiertniczego przy jego rozkręcaniu za pomocą stołu wiertniczego jest niedopuszczalne.

§ 128.[Wyciągarki] Wciągarki posiadają hamulec lub blokadę, a wciągarki z napędem ręcznym – dodatkowo mechanizm zapadkowy uniemożliwiający wsteczny ruch bębna.

§ 129.[Instalowanie urządzeń wydobywczych] 1. Podczas instalowania urządzeń wydobywczych:

1) wyważa się indywidualne i grupowe układy pompowe o napędzie mechanicznym;

2) prowadzi się, w sposób odpowiednio zabezpieczony, cięgła pompowe do napędów grupowych w rejonie dróg i przejść;

3) uruchamia się i wyłącza, za pośrednictwem sprzęgników cięgłowych, kiwony pompowe przy napędzie grupowym.

2. W przypadku prowadzenia cięgieł pompowych do napędów grupowych nad przejściami zabudowuje się pod cięgłami pomosty zabezpieczające.